Янгиликлар
01
Balalar hám hayal-qızlarǵa qarata zorlıq hám basımnıń aldın alıw!!!
Balalar hám hayal-qızlarǵa qarata zorlıq hám basımnıń aldın alıw!!!
Bizge málim, jámietimizde hár qanday illetke qarsı gúresiwdi shańaraqtan baslasak, onıń unamlı nátiyjesin kóremiz. Usı mánisten alıp qaraǵanda, tiykarǵı Nızamımız bolǵan- Konstitutciyanıń 76-statyasında shańaraq jámiettiń tiykarǵı buwını bolıp tabıladı hám de ol jámiet hám mámlekettiń qorǵawında bolatuǵınlıǵı, neke Ózbekstan xalqınıń dástúriy shańaraqlıq qádiriyatlarına, nekeleniwshilerdiń ıqtıyarıy razılıǵına hám teń huqıqlıǵına tiykarlanatuǵınlıǵı, mámleket shańaraqtıń tolıq rawajlanıwı ushın sociallıq, ekonomikalıq, huqıqıy hám basqa da sharayatlardı jaratatuǵınlıǵı belgilengen.
Bir qatar nızam hújjetlerine kóre, shaxsqa qarata fizikalıq zorlıq qılıw jınayıy jazalanatuǵın qılmıs bolıwına qaramay, ámeliyatda hayallarǵa qarata, ásirese shańaraqta zorlıq xalatlarına huqıqtı qorǵawshı hám basqa mámleket organları tárepinen jeterlishe itibar berilmeydi. Sol sebepli hám ruwxıy, hám ekonomikalıq zorlıq hámde basım ushın juwapkershilikti nızamshılıq jolı menen tártipke salıw talap etilip atır. Bul máselelerdi tolıq qamtıp alatuǵın birden-bir nızamnıń joqlıǵı bolsa mámleket shólkemlerine sistemaǵa salınǵan kompleks statistika alıp barıw imkaniyatın bermegen edi.
Balalar hám hayal-qızlarǵa qarata belgilengen qısım hám zorlıq jaǵdaylarınıń 87 payızı olardıń shańaraqlarında, 9 payızı kóshelerde, 2,4 payızı jámietlik orınlarında islengen. Bul haqqında Máhelle hám shańaraqtı qollap-quwatlaw ministrligi xabar xızmeti maǵlıȳmat bergen.
2021 jılda zorlıq isletiwden jábir kórgen shaxslardı reabilitaciya qılıw hám maslastırıw oraylarına múrájat qılǵan 7226 puqaralardan 3320 psixologiyalıq, 2784 huqıqıy, 240 medicinalıq hám 879 basqa járdemler kórsetilgen. Zorlıqtan jábir kórgen 32154 hayal-qızlarǵa qorǵanıw orderi berilgen, olardıń 320 jas óspirim, 8937 18 jastan 30 jas arasında, 22.000 nan aslamın 30 jastan asqan hayallar qurap atır. 1833 qısım ótkergen, zorlıq islegen yamasa olardı islewge biyim bolǵan shaxslar qorǵaw orderi talapların atqarmaǵanlıǵı ushın Ózbekstan Respublikası Hákimshilik juwapkershilik haqqındaǵı kodeksine kóre hákimshilik juwapkerlikke tartılǵan.
Haqıyqatın da, sońǵı jıllarda barǵan sayın kúsheyip baratırǵan shańaraqqa tiyisli zorlıqqa qarsı gúresiw, hayal-qızlardı qısım hám zorlıqtıń barlıq formalarınan qorǵaw salasındaǵı múnásebetlerdi tártipke salıw maqsetinde 2019 jıl 2 sentyabr kúni “Hayal-qızlardı qısım hám zorlıqtan qorǵaw haqqında”ǵı Nızamı qabıllandı.
Usı nızam hayal-qızlardı turmısda, jumıs orınlarında, bilimlendiriw mákemelerinde hám basqa orınlarda qısım hám zorlıqtan qorǵaw tarawındaǵı múnasábetlerdi tártipke salıwǵa qaratılǵanı menen áhmietli bolıp tabıladı.
Atap aytqanda, onda qısım hám zorlıqtıń aldın alıwǵa qaratılǵan is-ilajlar, sonday-aq bunday kemshiliklerdi islengenligi ushın juwapkerlikshilik belgilengen.
Bunnan tısqarı, qısım hámde zorlıqtı basınan ótkergen shaxslardı qorǵaw, jámiette hayallarǵa qarata qısım hám zorlıqtıń hár qanday formasına maȳasasızlıq múnásebet ortalıǵın qarar taptırıwdı názerde tutatuǵın processual kepilliklerdi qáliplestiriwge qaratılǵan is-ilajlar sáwlelendirilgen.
Qorǵanıw orderi, onı beriw jáne onıń múddetin uzayttırıw tártibi Nızamnıń 22-statyasında názerde tutılǵan.
Atap aytqanda, qorǵanıw orderi qısım hám zorlıqtan jábir kórgenlerge beriledi. Qısım ótkergen hám (yaki) zorlıq islegen yamasa olardı islewge biyim bolǵan shaxsqa qorǵanıw orderiniń nusqası beriledi.
Qorǵanıw orderin bergen ishki isler organınıń lawazımlı shaxsı qısım ótkergen hám zorlıq islegen shaxstı qorǵanıw orderiniń shártleri hám de onı orınlamaslıq aqıbetleri hám zorlıq minez-qulqın ózgerttiriw boyınsha dúzetiw dástúrlerinen ótiw zárúrligi haqqında xabardar qıladı.
Shaxs qorǵanıw orderin alıw haqqındaǵı tiyisli hújjetti qol qoyıwdan bas tartqan táǵdirde, qorǵanıw orderin tapsırıp atırǵan ishki isler organınıń lawazımlı shaxsı tárepinen qalıslar qatnasıwında akt dúziledi.
Tiyisli aymaqta qısım hám zorlıqtıń jeke tártiptegi profilaktikasın ámelge asırıw ushın juwapker bolǵan ishki isler organınıń lawazımlı shaxsı qısım hám zorlıq faktı yaki olardı islew qáwipi anıqlanǵan waqıttan baslap 24 saat ishinde qorǵanıw orderin otız kún múddetke shekem beredi hám bul order rásmiylestirilgen waqıttan baslap kúshke kiredi.
Eger qáwiptiń ele aldı alınbaǵan bolsa, qorǵanıw orderiniń ámel qılıw múddeti qısım hám zorlıqtan jábirleniwshiniń arzasına tiykar kóbi menen otız kúnge shekem uzayttırılıwı múmkin.
Qorǵanıw orderini beriw, uzayttırıw yamasa qorǵaw orderini beriwdi yamasa uzayttırıwdı biykarlaw ústinen sudqa shaǵım etiliwi múmkin.
Qorǵanıw orderi talaplarınıń orınlanıwınıń ústinen qadaǵalaw onı bergen ishki isler organı tárepinen ámelge asırıladı.
Eger qorǵanıw orderini beriw haqqındaǵı máseleni kórip shıǵıw waqtında Ózbekstan Respublikasınıń Jınayat kodeksinde názerde tutılǵan jınayat belgileri anıqlansa, qorǵanıw orderin beriw haqqındaǵı máseleni kórip shıǵıw menen bir waqıtta is materialları jınayıy juwapkerlikke tartıw máselesin sheshiw ushın tiyisli huqıqtı qorǵawshı organǵa jiberiledi.
Zorlıq faktı bar bolǵan táǵdirde qısım hám zorlıqtan jábirleniwshiniń yaki onıń nızamlı wákiliniń turar jay beriw haqqındaǵı talabı boyınsha tiyisli wákillikli organlar hám shólkemler qısım hám zorlıqtan jábirleniwshilerdiń arnawlı oraylarǵa jaylastırılıwın támiyinleydi.
Qısım hám zorlıqtan jábirleniwshi arnawlı orayǵa jaylastırıw onıń qálewine kóre otız kúnge shekem bolǵan múddetke ámelge asıriladı. Zárúrlik bolǵan táǵdirde bul múddet arnawlı oraydıń ustavında belgilengen tártipte uzayttırıladı. Arnawlı orayǵa jaylastırıw múddeti tawsılǵannan keyin, eger qısım hám zorlıqtan jábirleniwshige qarata qáwip bar bolsa, arnawlı oray administraciyası bul haqqında huqıqtı qorǵawshı organlarǵa xabar beriwi shárt.
Qısım hám zorlıqtan jábirleniwshi arnawlı orayǵa jaylastırılǵan táǵdirde, onıń jumıs ornı saqlap qalınadı.
Qısım hám zorlıqtan jábirleniwshiniń arnawlı orayda bolıw waqtı onı tálim mákemelerinen shınıǵıwlardı ótkerip jiberligi múnásebeti menen shıǵarıw ushın tiykar bolmaydı.
Qısım hám zorlıqtan jábirleniwshilerge járdem kórsetiw menen baylanıslı qárejetler qısım ótkergenlikte hám zorlıq islegenlikte ayıplı dep tabılǵan shaxstan óndiriliwi múmkin.
Hayal-qızlardı qısım hám zorlıqtan qorǵaw tarawındaǵı mámleket siyasatınıń tiykarǵı baǵdarları anıq kórsetilip, bul tarawdaǵı wákillikli organlar belgilep berildi. Usı hújjettiń qabıl etiliwi jámiette, turmısta, jumıs orınlarında, tálim mákemelerinde hám basqa orınlarda hayal-qızlarǵa qarata múnásebetti jáne de jaqsılaw, olarǵa qarata húrmet hám sıylasıqtı barǵan sayın bekkemlewge xızmet etedi.
Qısım hám zorlıq jaǵdaylarınıń aldın-alıw mehanizmi nızamshılıq dárejesinde bekkemlenip qoyıldı.
Puqaralıq isleri boyınsha
Shımbay rayonlararalıq sudı baslıǵı B.R.Davletmuratov
Puqaralıq isleri boyınsha
Shımbay rayonlararalıq sudı sudyası Z.Ametova