Янгиликлар
21
Nogironligi boʻlgan shaxslar bandligini taʼminlashga koʻmaklashish toʻgʻrisidagi nizom: imkoniyatlar eshigi
Nogironligi boʻlgan shaxslar bandligini taʼminlashga koʻmaklashish toʻgʻrisidagi nizom: imkoniyatlar eshigi
Bugungi kunda har bir insonning oʻz salohiyatini roʻyobga chiqarishi va jamiyatda oʻz oʻrnini topishi muhim. Ayniqsa, nogironligi boʻlgan shaxslar uchun munosib ish oʻrinlari yaratish va ularni ijtimoiy-iqtisodiy hayotga faol jalb qilish dolzarb masala hisoblanadi. Oʻzbekistonda bu yoʻnalishda sezilarli ishlar amalga oshirilmoqda, jumladan, hukumatning 2025-yil 1-iyuldagi 405-sonli qarori bilan tasdiqlangan "Nogironligi boʻlgan shaxslar bandligini taʼminlashga koʻmaklashish, ularning bandligini taʼminlash hamda mehnat qilishini qoʻllab-quvvatlashni ragʻbatlantirish tartibi toʻgʻrisida"gi nizom shu maqsadga xizmat qiladi.
Ushbu Nizomning asosiy maqsadi – nogironligi boʻlgan shaxslarning mehnat bozoriga integratsiyasini kuchaytirish va ularga munosib mehnat sharoitlarini yaratishdan iborat. Bu nafaqat ushbu shaxslarning ijtimoiy himoyasini kuchaytiradi, balki ularning jamiyatga toʻlaqonli aʼzo boʻlib qoʻshilishiga, oʻz qobiliyatlarini namoyon etishiga va moddiy farovonligini oshirishiga zamin yaratadi.
Nizomda nogironligi boʻlgan shaxslarni ishga qabul qilgan tadbirkorlar va xususiy bandlik agentliklari uchun bir qator qoʻllab-quvvatlash choralari belgilangan. Bu choralar tadbirkorlarning nogironligi boʻlgan shaxslarni ishga olishga boʻlgan qiziqishini oshirishga qaratilgan:
bandlikka koʻmaklashish subsidiyasi: I va/yoki II guruh nogironligi boʻlgan shaxsni kamida 3 oy davomida uzluksiz rasmiy bandligini taʼminlagan va unga har oyda mehnatga haq toʻlashning eng kam miqdorining 2 baravaridan kam boʻlmagan ish haqi toʻlagan tadbirkorlarga beriladi. Bu subsidiya tadbirkorlarga ish haqi xarajatlarining bir qismini qoplashga yordam beradi.
Ish oʻrinlariga moslashtirish subsidiyasi: bandligi taʼminlangan I va/yoki II guruh nogironligi boʻlgan shaxslar uchun surdotarjimon, psixolog yoki hamrohlik xizmatini tashkil qilgan tadbirkorlarga 50 million soʻmgacha miqdorda ajratiladi. Bu xizmatlar nogironligi boʻlgan shaxslarning ish joyida qulay va samarali faoliyat koʻrsatishlari uchun muhim shart-sharoitlarni yaratadi. Xususan, surdotarjimon xizmati uchun BHMning 8 baravari, psixolog xizmati uchun BHMning 10 baravari va hamrohlik xizmati uchun BHMning 5 baravari miqdorida har oylik subsidiya ajratiladi.
Nizomga koʻra, "Nogironligi boʻlgan shaxslar bandligiga koʻmaklashish elektron reyestri" axborot moduli yuritiladi. Bu reyestr orqali nogironligi boʻlgan shaxslar haqidagi maʼlumotlar markazlashgan holda toʻplanadi va bandlikka koʻmaklashish jarayonlari shaffofligini taʼminlaydi. Tadbirkorlar yuqorida koʻrsatilgan subsidiyalarni olish uchun "Yagona milliy ijtimoiy himoya" axborot tizimi yoki Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali (my.gov.uz) orqali elektron soʻrovnoma toʻldirish orqali murojaat qilishlari mumkin. Bu jarayonning soddalashtirilganligi tadbirkorlar uchun qulaylik yaratadi.
Prezidentning 2025-yil 8-maydagi PF-85-sonli Farmoniga asosan, I va II guruh nogironligi boʻlgan shaxslarni ishga qabul qilgan nodavlat yuridik shaxslar uchun ijtimoiy soliq stavkasi 1 foiz miqdorida hisoblanadi. Yakka tartibdagi tadbirkorlar uchun esa ijtimoiy soliq umuman hisoblanmaydi. Bu esa tadbirkorlarga qoʻshimcha imtiyozlar beradi. Shuningdek, 2025-yil 1-avgustdan boshlab, “Yagona milliy mehnat tizimi” axborot tizimida nogironligi boʻlgan shaxslar uchun ish oʻrinlarini zaxiralash tizimi joriy etiladi. Bu oʻzgarishlar nogironligi boʻlgan shaxslarning bandligini taʼminlash borasidagi ishlarni yanada tizimlashtirishga xizmat qiladi.
"Nogironligi boʻlgan shaxslar bandligini taʼminlashga koʻmaklashish toʻgʻrisida"gi nizom Oʻzbekistonda inklyuziv jamiyat qurish yoʻlidagi muhim qadamdir. U nogironligi boʻlgan shaxslarga nafaqat ish topishda yordam beradi, balki ularning jamiyatda oʻz oʻrnini topishi, oʻzini namoyon etishi va baxtli hayot kechirishi uchun sharoit yaratadi. Tadbirkorlar uchun yaratilgan imtiyozlar va subsidiyalar esa bu jarayonni yanada jadallashtirishga xizmat qiladi. Bu kabi choralar orqali nogironligi boʻlgan shaxslarning mehnat salohiyatini roʻyobga chiqarish va ularning jamiyat farovonligiga hissa qoʻshishini taʼminlash mumkin.
Toʻrtkoʻl tumani adliya boʻlimi
Yuridik xizmat koʻrsatish markazi
bosh yuriskonsulti Shaxnoza Ataniyazova