Янгиликлар
25
Puqaralıq nızamshılıǵında dawa múddeti
Puqaralıq nızamshılıǵında dawa múddeti
Puqaralıq huqıqında múddetlerdiń áhmiyeti júdá úlken, sebebi olar huqıqıy qatnasıqlardıń anıq tártipte ámelge asırılıwın támiyinleydi. Háreketlerdi orınlaw yamasa dawa etiw ushın belgilengen múddetler shaxslardıń huqıqları menen minnetlemelerin qorǵawǵa xızmet etedi. Múddetler ótip ketkende, ayırım huqıqıy imkaniyatlar joǵalıwı múmkin, bul bolsa juwapkershilikti azaytadı yaki pútkilley joq etedi. Ásirese, dawa múddeti puqaralıq islerdi júrgiziwde úlken áhmietke iye.
Puqaralıq Kodeksiniń 149,150,151-statyalarına muwapıq, dawa múddeti - shaxs óziniń buzılǵan huqıqın dawa qozǵatıw jolı menen qorǵawı múmkin bolǵan múddet. Ulıwma dawa múddeti 3 jıl esaplanadı. Ayırım túrdegi talaplar ushın nızamshılıqta ulıwma dawa múddetine qaraǵanda qısqartılǵan yamasa uzaytırılǵan arnawlı dawa múddetleri belgileniwi múmkin.
Dawa múddetleri hám olardı esaplaw tártibi táreplerdiń kelisimi menen ózgertiliwi múmkin emes. Buzılǵan huqıqtı qorǵaw talabı dawa múddeti ótip ketkenligine qaramastan, sudta kórip shıǵıw ushın qabıl etiledi hám bul múddet sud tárepinen tek ǵana tartıstaǵı táreptiń sud qarar shıǵarǵanǵa shekem bergen arzasına muwapıq qollanıladı.
Dawa múddeti tómendegilerge engizilmeydi:
- Jeke múlklik emes huqıqlardı hám basqa da materiallıq emes baylıqlardı qorǵaw haqqındaǵı talaplarǵa, nızamshılıqta názerde tutılǵan jaǵdaylar buǵan kirmeydi;
- amanatshılardıń óz amanatların beriw haqqında bankke qoyatuǵın talaplarına, sonday-aq, amanatlarǵa kepillik beriw agentligine kepillik berilgen amanatlar boyınsha kompensaciyalar tóleniwine baylanıslı talaplarına;
- puqaranıń ómirine yamasa densawlıǵına jetkerilgen zıyandı tólew haqqındaǵı talaplarǵa. Dawa múddeti ótkennen keyin qozǵatılǵan talaplar dawa qozǵatılıwınan aldınǵı kóbi menen úsh jıl boyınsha qanaatlandırıladı;
- jınayat sebepli jetkerilgen zıyandı qaplaw haqqındaǵı talaplarǵa;
- múlk iyesiniń yamasa basqa iyelik etiwshiniń óz huqıqınıń hár qanday buzılıwların, bul buzılıwlar iyelik etiwden ayırıw menen baylanıslı bolmasa da, saplastırıw haqqındaǵı talaplarına;
- mámleket ǵárezsizligi járiyalanıwınan aldın onıń shegaralarınan sırtqa alıp shıǵılǵan tariyxıy, mádeniy hám ilimiy-kórkemlik qunǵa iye bolǵan múlkti hám basqa da bahalı obektlerdi qaytarıp beriw haqqındaǵı talaplarǵa;
- nızamda belgilengen jaǵdaylarda basqa talaplarǵa.
Qanlikól rayonı ádillik bólimi
Yuridikalıq xızmet kórsetiw
orayı bas yuriskonsultı E.Yusupov