Янгиликлар
13
ADAM SAWDASÍ-DÁWIR MASHQALASÍ
Búgingi kúnde mámleketimiz adam sawdasına qarsı gúresiwge bir qatar xalıqaralıq hújjetlerdi, solardan, Birlesken Milletler Shólkeminiń «Transmilliy birlesken jınayatshılıqqa qarsı gúresiw haqqında»ǵı Konvenciyanı hám «Adam sawdası, ásirese, hayallar hám balalar sawdasınıń aldın-alıw hámde oǵan shek qoyıw hám onıń ushın jazalaw haqqında»ǵı Protokoldı ratifikaciya qilǵan. Sonday-aq, 2020-jıl 17-avgustda Ózbekstan Respublikasınıń «Adam sawdasına qarsı gúresiw haqqında»ǵı jańa redakciyadaǵı Nızamı qabıl etildi, xalıqaralıq huqıq normaların milliy nızamshılıqqa implementaciya etiwge tiyisli ózgerisler kirgizildi.
«Adam sawdasına qarsı gúresiw haqqında»ǵı Ózbekstan Respublikası Nızamına muwapıq, adam sawdası - kúsh penen qorqıtıw yáki kúsh isletiw yamasa májbúrlewdiń basqa túrlerinen paydalanıw, urlaw, aldawshılıq, hákimiyattan paydalanıw yáki jaǵdaydıń tómenliginen paydalanıw arqalı yamasa basqa shaxstı baqlawshı shaxstıń razılıǵın alıw ushın tólemler yáki mápdar etiw esesine awdırıp alıw jolı menen adamlardan paydalanıw maqsetinde jallaw, tasıw, tapsırıw, jasırıw yáki qabıl etiw. Adamlardan paydalanıw basqa shaxslardıń ádepsizligi (fohishaligi)nan paydalanıwdı yáki olardan buzaqılıq paydalanıwdıń basqa formaların, májbúriy miynetti yáki xızmetlerdi, qullıqtı yamasa qullıqqa uqsas ádetlerdi, erksizlik jaǵdayın yamasa insan aǵzaların hám toqımaların alıwdı ańlatadı.
Ózbekstan Respublikası Jınayat kodeksiniń 135-statyası 1-bólimine kóre, adam sawdası, yaǵnıy adamdı alıw-satıw yamasa adamdı onnan paydalanıw maqsetinde jallaw, tasıw, tapsırıw, jasırıw yáki qabıl etiw - úsh jıldan bes jılǵa shekem azatlıqtan sheklew yamasa úsh jıldan bes jılǵa shekem erkinen ayırıw jazası menen jazalanadı. Usı statyanıń 2-bólimine muwapıq, usı háreketler urlaw, zorlıq isletiw yáki zorlıq isletiw menen qorqıtıw yamasa májbúrlewdiń basqa formaların qollaw arqalı;
eki yáki onnan artıq shaxsqa qarata;
ózin qorǵay almaytuǵın jaǵdaydaǵı ayıpkerge málim bolǵan shaxsqa qarata;
ayıpkerge materiallıq jaqtan yáki basqa jaqtan qaraslı bolǵan shaxsqa qarata;
tákirariy yáki qáwipli recidivist tárepinen;
bir topar shaxslar tárepinen aldınnan til biriktirip;
xızmet wazıypasınan paydalanǵan halda;
jábirleniwshini Ózbekstan Respublikasınıń Mámleketlik shegarasınan alıp ótken halda yáki onı shet elde nızamǵa qayshı ráwishte uslap turǵan halda;
qálbeki hújjetlerden paydalanǵan halda, tap sonday jábirleniwshiniń shaxsın tastıyıqlawshı hújjetlerdi alıp qoyǵan, jasırǵan yamasa joq qılıp jibergen halda;
insan aǵzaların hám (yáki) toqımaların alıw maqsetinde islengen bolsa – bes jıldan segiz jılǵa shekem erkinen ayırıw menen jazalanadı.
Usı háreketler on segiz jasqa tolmaǵanlıǵı ayıpkerge málim bolǵan shaxsqa qarata islengen bolsa; jábirleniwshiniń ólimine yáki basqa awır aqıbetlerge sebep bolsa; oǵada qáwipli recidivist tárepinen islengen bolsa; jınayıy topar tárepinen yáki onıń máplerin gózlep islengen bolsa – Usı statyanıń 3-bólimine muwapıq segiz jıldan on eki jılǵa shekem erkinen ayırıw menen jazalanadı.
Mámleketimizde adam sawdasına qarsı gúresiwge, sonnan adam sawdasına imkan beriwshi sebepler hám shárt-sharayatlardı saplastırıwǵa qaratılǵan is-ilájlardı ámelge asırıw, adam sawdasınıń aldın-alıwǵa qaratılǵan huqıqıy, siyasiy, social-ekonomikalıq, medicinalıq, profilaktika is-ilájların, málimlemege tiyisli is-ilájlardı ámelge asırıw, solardan xalıqtıń huqıqıy sanası hám huqıqıy mádeniyatın jetilistiriw, adam sawdasın óz waqtında anıqlaw hám oǵan shek qoyıw, onıń aqıbetlerin saplastırıw, sonday-aq adam sawdası menen shuǵıllanıwshı shaxslar juwapkershiliginiń sózsizligi principlerin támiynlew, adam sawdasınan jábirlengenlerdi, adam sawdasınan jábirlengen dep gúman qılınıp atırǵanlardı mámleket tárepinen qollap-quwatlaw, solar qatarınan sociallıq qorǵaw adam sawdasına qarsı gúresiw tarawındagı mámleket siyasatınıń tiykarǵı baǵdarları bolıp esaplanadı.
Shımbay rayonı ádillik bólimi
Mámleketlik xizmetler orayı direktorı I.Aleuatdinov