Янгиликлар
25
Balalar miyneti qadaǵan etiledi
Mámleketimiz ǵárezsizlikke eriskenniń dáslepki jıllarınan baslap bala huqıqların támiyinlew birinshi orında turdı. Ózbekstan Respublikası ratifikaсiya etken dáslepki konvenсiyalardan biri - bul Bala huqıqları haqqındaǵı konvenciya edi. Usı konvenciya insaniyat tariyxında balalar huqıqları tarawındaǵı dáslepki májburiy xalıq aralıq huqıqıy shártnama bolıp, Bala huqıqları boyınsha ulıwmajáhán Konstituciyası atı menen tán alındı. Konvenciya balalarǵa hár qanday formadaǵı ayawsız qatnasıqtı, ekpluataciyanı hám kemsitiwdi qadaǵan etedi. Ózbekstan usı konvenciya menen belgilengen barlıq xalıq aralıq standartlardı óz milliy nızamshılıǵına engizdi, balalar miynetin saplastırıw boyınsha barlıq xalıq aralıq shártnamalarǵa qosıldı. 2008-jılda “Bala huqıqları kepillikleri haqqında”ǵı Nızam qabıllandı. Eń kishi jas haqqındaǵı hám Balalar miynetiniń eń jaman formaların saplastırıw hám qadaǵan etiwge tiyisli zárur sharalar haqqındaǵı xalıq aralıq shártnamalar ratifikaciya etildi.
Sh.Mirziyoyev Ózbekstan Prezidenti lawazımına saylaǵannan keyin májburiy hám balalar miynetiniń hár qanday formalarına qarsı gúresiw mámlekettiń eń ústin turatuǵın wazıypalarınan birine aylandı. Xalqınıń 40 payızın balalar quraǵan Ózbekstan ushın bul wazıypa principial áhmiyetke iye edi. Prezidentimiz 2017-jılda BMSH Bas Assambleyasınıń 72-sessiyasında Ózbekstanda májburiy hám balalar miynetiniń hár qanday formaların saplastırıw haqqında aytdı. Sonıń menen birge, 2021-jıl BMT Insan huqıqları boyınsha keńesiniń 46 –sessiyasında da májburiy hám balalar miynetin saplastırıw haqqında da aytıp ótdi.
Konstituciyamızda balanıń den-sawlıǵına, qáwipsizligine, fizikalıq, intellektual, psixikalıq rawajlanıwına jáne onıń bilim alıwına qáwip salatuǵın hár qanday májburiy miynettiń qadaǵan etiwshi keleshek rawajlanıwına da júda úlken úles qosadı.
Balalarǵa 16 jastan islewge ruxsat beriledi. Bunda jumıs islew waqtı háptesine 36 saattan aspawı tiyis. Bala 15 jastan da islew múmkin. Biraq bunıń da óz shegaraları bar. Mısalı, 15 jastan 16 jasǵa shekemgi balalar ata-analarınıń jazba razılıǵı menen mádeniy tamasha ilajlarında, dóretiwshilik processlerde miynet etiwi múmkin.
Biraq onıń qandaylıǵı, yaǵnıy awır yamasa jeńil miynetligine álbette itibar qaratıwımız kerek. Mısalı, balanıń qáwipli jumıslarda islewi qadaǵan etiledi. Búgingi kúnde 18 jasqa deyingi, jas óspirim balalardıń qáwipli jumıslarda islewin qadaǵan etiw boyınsha 8 mıńnan aslam dizim tastıyıqlanǵan. Mısalı, awır jumıslarǵa júk kóteriw menen baylanıslı jumıslar kiredi.
Qońırat rayonı ádillik bólimi
Yuridikalıq xızmet kórsetiw
orayı bas yuriskonsultı M.Seytbayeva