Янгиликлар

Elektron raqamli imzodan foydalanuvchi bilishi lozim bo‘lgan huquq va majburiyatlar

---

Elektron raqamli imzodan foydalanuvchi bilishi lozim bo‘lgan huquq va majburiyatlar

Hozirgi kunda raqamli texnologiyalar hayotimizning ajralmas qismiga aylanib bormoqda. Ayniqsa, davlat xizmatlari va hujjat almashinuvida elektron raqamli imzo (ERI) vositasidan keng foydalanilmoqda. ERI — bu elektron hujjatga yuridik kuchga ega bo‘lgan imzo bo‘lib, uning yordamida shaxsning haqiqiyligini tasdiqlash, hujjatning yaxlitligini kafolatlash mumkin.
Shu munosabat bilan, ERI kaliti egasi sifatida har bir fuqaro va yuridik shaxs bir qator huquq va majburiyatlarga ega. Ularni bilish va ularga amal qilish nafaqat qonuniy talab, balki axborot xavfsizligini ta’minlashda muhim ahamiyat kasb etadi.
ERI kaliti egasining asosiy majburiyatlari:
Yopiq kalit xavfsizligini ta’minlash:  
ERI kalitining yopiq (shaxsiy) qismini uchinchi shaxslardan himoyalash lozim. Kalit yo‘qolishi yoki boshqalar qo‘liga tushib qolishi muhim hujjatlarning soxtalashtirilishiga sabab bo‘lishi mumkin. Shu bois, foydalanuvchi barcha texnik va tashkiliy choralarni ko‘rishi shart.
Buzilish aniqlansa — darhol xabardor qilish:  
Agar ERI kaliti sizning roziligingizsiz ishlatilgan bo‘lsa yoki unga kirish ruxsatisiz amalga oshirilgan bo‘lsa, darhol sertifikat bergan ro‘yxatga olish markazini bu holatdan xabardor qilishingiz kerak. Bu sizni noqonuniy harakatlardan himoya qiladi.
Maqsadga muvofiq foydalanish:  
ERI kaliti, ayniqsa, tarqatilishi cheklangan axborotlar bilan ishlashda, faqat belgilangan maqsadlarda qo‘llanishi kerak. Uni shaxsiy manfaatlar, noqonuniy bitimlar yoki ruxsatsiz axborotlarga kirish uchun ishlatish qat’iyan taqiqlanadi.
ERI egasining huquqlari:
ERI kaliti egasi qonunchilik va tuzilgan shartnomalar asosida boshqa huquqlarga ham ega bo‘lishi mumkin. Masalan:
- ERI yordamida davlat xizmatlaridan foydalanish;
- Onlayn shartnomalar tuzish;
- Elektron hujjatlar bilan qonuniy muomala yuritish.
Shuningdek, foydalanuvchi o‘z ERI sertifikatini yangilash, bekor qilish yoki boshqa qurilmaga ko‘chirish huquqiga ega.
Elektron raqamli imzodan foydalanish — bu zamonaviy qulaylik bo‘lishi bilan birga, ma’lum mas’uliyat hamdir. Har bir foydalanuvchi o‘zining ERI kaliti xavfsizligini ta’minlashi, uni qonuniy va ehtiyotkorlik bilan ishlatishi zarur. Faqat shu tarzda raqamli hujjatlar va elektron xizmatlar tizimi ishonchli va samarali ishlaydi.

Huquqni qo‘llash amaliyotini o‘rganish
va metodik ta’minlash sho‘basi bosh
maslahatchisi                                                                                   Sag‘inbay Kamalov
 

---