Янгиликлар
28
Miynet nızamshılıǵında hayallarǵa beriletuǵın jeńillikler
Mámleketimizde hayal-qızlardıń huqıqları hám nızamlı máplerine sózsiz ámel etiliwin támiyinlew, miynet huqıqın kepillew boyınsha keń kólemli jumıslar ámelge asırılıp atır.
Ózbekstan Respublikasınıń miynet qatnasıqları menen baylanıslı, atap aytqanda Miynet kodeksinde hayallarǵa bir qatar huqıq hám jeńillikler berilgen. Tómende olardıń ayırımları menen tanısıp shıǵamız.
- Hámledarlıǵı yamasa balası barlıǵı sebepli hayallardı jumısqa qabıllamaw hám olardıń is haqın kemeytiw qadaǵan etiledi.
- Hámledar hayal yamasa úsh jasqa tolmaǵan balası bar hayaldı jumısqa qabıllawdan bas tartqan táǵdirde jumıs beriwshi bas tartıwdıń sebeplerin olarǵa jazba túrde xabar beriwi shárt. Usı shaxslardı jumısqa qabıllawdı bas tartqanlıq ústinen sudqa shaǵım etiliwi múmkin.
- Hámledar hayallardı hám on tórt jasqa tolmaǵan balası (on altı jasqa tolmaǵan nagiranlıǵı bolǵan balası) bar hayallardı olardıń razılıǵısız túngi jumıslarǵa, jumıs waqtınan tısqarı jumıslarǵa, dem alıs kúnlerindegi jumıslarǵa tartıwǵa hám xızmet saparına jiberiwge jol qoyılmaydı.
- Úsh jasqa tolmaǵan balaları bar, byudjet esabınan támiyinlenetuǵın mákemeler hám shólkemlerde islep atırǵan hayallarǵa jumıs waqtınıń háptesine otız bes saattan aspaytuǵın qısqartırılǵan múddeti belgilenedi.
- Nagiranlıǵı bolǵan balanı tárbiyalap atırǵan ata-ananıń birine (amanger, qáwenderge) bala on altı jasqa tolǵanǵa shekem mámleket sociallıq qamsızlandırıw qarjıları esabınan bir kúnlik is haqı muǵdarında haqı tólegen halda ayına qosımsha bir dem alıs kúni beriledi.
- Hámledar hayallarǵa hám bala tuwǵan hayallarǵa jıllıq demalıslar, olardıń qálewine kóre, tiyisliliginshe hámledarlıq hám tuwıw demalısınan aldın yamasa odan keyin yamasa bala kútimi demalısınan keyin beriledi.
- Hayallarǵa tuwǵanǵa shekem jetpis kalendar kún hám tuwǵannan keyin eliw altı kalendar kún (tuwıw qıyın keshken yamasa eki hám odan artıq bala tuwılǵan jaǵdaylarda - jetpis kalendar kún) múddeti menen hámledarlıq hám tuwıw demalısları berilip, mámleket sociallıq qamsızlandırıwı boyınsha napaqa tólenedi.
- Hámledarlıq hám tuwıw demalısı tawsılǵanınan keyin hayaldıń qálewine kóre, oǵan balası eki jasqa tolǵanǵa shekem bala kútimi ushın demalıs berilip, bul dáwirde nızamshılıqta belgilengen tártipte napaqa tólenedi.
- Hayalǵa, onıń qálewine kóre, balası úsh jasqa tolǵanǵa shekem bala kútimi ushın is haqı saqlanbaǵan halda qosımsha demalıs da beriledi.
- Bala kútimi demalısı dáwirinde hayaldıń jumıs ornı (lawazımı) saqlanadı. Bul demalıslar is stajına, biraq hámmesin jámlegende kóbi menen altı jıl, sonday-aq qánigeligi boyınsha is stajına da qosıladı.
- Hámledar hayallar hám úsh jasqa tolmaǵan balası bar hayallar menen dúzilgen miynet shártnamasın jumıs beriwshiniń baslaması menen biykarlawǵa jol qoyılmaydı, kárxananıń pútkilley tamamlanıw jaǵdayları bunnan tısqarı. Bunday jaǵdaylarda miynet shártnaması olardı álbette jumısqa jaylastırıw shárti menen biykar etiledi. Usı hayallardı jumısqa jaylastırıwdı jergilikli miynet uyımı olardı jumısqa jaylastırıw dáwirinde nızamshılıqta belgilengen tiyisli sociallıq tólemler menen támiyinlegen halda ámelge asıradı.
- Múddeti tawsılǵanlıǵı sebepli miynet shártnaması biykar etilgen jaǵdaylarda da jumıs beriwshi joqarıda kórsetip ótilgen hayallardı jumısqa jaylastırıwı shárt. Jumısqa jaylastırıw dáwirinde bul hayallardıń is haqı saqlanıp qaladı, biraq bul dáwir múddetli miynet shártnaması tawsılǵan kúnnen baslap úsh aydan aspawı kerek.
Hayal-qızlar huqıqları boyınsha nızamshılıǵımızdaǵı jáne bir jańalıqlardıń biri 2022-jıl 07-mart kúni Prezidentimiz tárepinen imzalanǵan “Shańaraq hám hayal-qızlardı sistemalı qollap-quwatlawǵa tiyisli islerdi jáne de jedellestiriw is-ilajları haqqında”ǵı Párman bolıp tabıladı.
Usı Pármanǵa muwapıq, 2022-jıl 01-sentyabrden byudjet shólkemlerinen basqa barlıq yuridikalıq shaxslarda aqırǵı 6 ayda úzliksiz jumıs stajına iye bolǵan hayallarǵa hár ay ushın minimal tutınıw qárejetleri muǵdarınan kelip shıǵıp byudjet esabınan hámledarlıq hám tuwıw napaqası tólenedi.
Moynaq rayonı ádillik bólimi baslıǵı R.Annarazov