Янгиликлар
25
Hayal-qızlar huqıqların qorǵaw, gender teńligi, shańaraqta-hayal qızlar ornı hám áhimiyeti
Hayal-qızlardıń hayal-qızlardıń huqıqların qorǵaw, hayal-qızlardıń teńligi mámleket siyasatı dárejesine kóterilgen. Búgingi kúnde gender teńlikti támiynlew máselesi pútkil dúnyada aktual másele bolıp, dúnyanıń barlıq mámleketleriniń kún tártibindegi máselesi bolıp esaplanadı. Gender teńlikti támiynlew máselesinde BMSH niń xızmetleri ayrıqsha maqtawǵa ılayıq. BMSH tárepinen qabıl etilgen “Insan huqıqları Ulıwma Jáhán deklaraciyası”nıń 1-statyasınıń ózi gender teńliktiń huqıqıy tiykarı ekeni bizge málim. Mámleketimizde de keyingi bes jılda gender teńlik máselesine ayrıqsha itibar berilmekte. Hayal-qızlardıń óz múmkinshiliklerin tolıq júzege shıǵarıwı ushın barlıq shárt-sharayatlar jaratıw mámleket siyasatı dárejesine kóterildi hám bul tarawda bir qatar nızamlar, pármanlar hám qaralar qabıl etilgeni dıqqatqa ılayıq. Mıń jıllardan berli jámiyette hayal hám erler arasındaǵı teńsizlik hám onı sheshiw máselesi bárháma áhmiyetke iye bolıp kelgen. Ótken dáwirlerde sharaqta erli-zayıplılardıń teń huqıqlıǵı, ásirese shańaraqqa tiyisli dawlardıń kútá úlken bólegi erler tárepinen hayal huqıqlarınıń tán alınbaslıq jaǵdaylarına jeterli áhmiyet berilmegenligi haqıyqat bolıp tabıladı. Gender teńlikti támiyinlew jolında mámleketimizde xalıqaralıq standartlar tiykarında milliy nızamshılıq jetilistirildi. Bul baǵdarda bir qatar nızamshılıq hám áhmiyetli konseptuallıq hújjetler qabıl etildi. 2019-jılı 3-sentyabr kúni qabıl etilgen «Hayal-qızlar hám erler ushın teń huqıq hámde imkániyatlar kepillikleri haqqında»ǵı Ózbekstan Respublikasınıń Nızamı menen milliy nızamshılıǵımızda «gender», «gender statistikası», «gender-huqıqıy ekspertiza», «jınsı boyınsha kemsitiw» túsinikleri payda boldı. Nızamında hayal-qızlardıń jámiyettegi ornına qaratılǵan huqıqıy qorǵaw, huqıqıy kepillik sıpatında maqullandı hám de usı nızamnıń 3-statyasında gender atamasına huqıqıy sıpatlama berildi. Nızamnıń maqseti hayal-qızlar hám erler ushın teń huqıq hám múmkinshiliklerdi támiyinlew salasındaǵı qatnaslardı tártipke salıwdan, ásirese shańaraqqa tiyisli qatnaslar hám balalar tárbiyası salasında hayal-qızlar hám er adamlar ushın teń huqıq hám múmkinshilikler kepilliklerinen ibarat. Sonday-aq Hayal-qızlardı sociallıq-ekonomikalıq jaqtan qollap-quwatlaw, olardı kásip-ónerge úyretiw, isbilermenlikke tartıw, sol arqalı ózin-ózi bánt etiwin támiyinlew maqsetinde olar menen mánzilli islesiw ushın “Hayal-qızlar dápteri” engizildi, hayal-qızlardı basım hám zorlıqtan qorǵaw máseleleri boyınsha bekkem huqıqıy negizler jaratıldı.
Gender teńligine mámleket dárejesinde kórsetilip atırǵan itibar turaqlı ráwishte dawam etetin siyasat hám bunıń nátiyjesinde jámiyette hayal-qızlardıń tutqan ornı jáne de bekkemleniwi, shańaraqlardıń tatıwlıǵı, salamat áwladtı tárbiyalaw arqalı mámleketimizdiń rawajlanıwına úlken úles qosıp, mámleket abadanshılıǵına xızmet etedi.
Nókis qalası ádillik bólimi
PHAJ bólimi 2-dárejeli
inspektorı A.Xodjelepesova