Янгиликлар
27
Korrupsiya va Huquqbuzarliklar profilaktikasi
Korrupsiya Oʻzbekistonning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishiga jiddiy tahdid soladigan global muammo. Davlat organlarining faoliyatida shaffoflik va hisobot berishni taʼminlash, huquqiy madaniyatni yuksaltirish va jamoatchilik nazoratini kuchaytirish orqali korrupsiyaga qarshi kurashish va huquqbuzarliklar profilaktikasi Oʻzbekiston qonunchiligining ustuvor yoʻnalishlaridan biri hisoblanadi. Oʻzbekiston Respublikasining "Korrupsiyaga qarshi kurashish toʻgʻrisida"gi Qonuni korrupsiyaga qarshi kurashning huquqiy asoslarini belgilab beradi. Ushbu Qonunda korrupsiya tushunchasi aniqlanadi, korrupsiyaga qarshi kurashning asosiy tamoyillari va vazifalari belgilab berildi, davlat organlari va mansabdor shaxslarning vazifalari aniqlandi. Qonun korrupsion xarakterdagi huquqbuzarliklarning oldini olish, aniqlash va ularga nisbatan choralar koʻrish mexanizmlarini oʻz ichiga oladi.
Korrupsiya – bu hokimiyat vakolatlaridan shaxsiy boylik orttirish yoki boshqa shaxsiy manfaatlarni taʼminlash uchun foydalanishni anglatadigan keng tarqalgan ijtimoiy illat. Bu nafaqat qonun buzilishi, balki axloqiy va ijtimoiy meʼyorlarning buzilishi hamdir. Korrupsiya turli shakllarda namoyon boʻladi, jumladan:
Poraxoʻrlik: Rasmiy shaxslarga pora berish yoki undan olish.
Qarindosh-urugʻchilik: Yaqin qarindoshlarni yoki tanishlarni lavozimlarga tayinlash yoki ularga imtiyozlar berish.
Nepotizm: Oʻz manfaatlari uchun qarindoshlaridan foydalanish.
Favoritizm: Shaxsiy munosabatlarga asoslangan holda qarorlar qabul qilish.
Qonun buzarliklarini yashirish: Rasmiy shaxslarning qonun buzarliklarini yashirish yoki ularga yordam berish.
Moliyaviy firibgarlik: Davlat mablagʻlarini oʻgʻirlash yoki ularni notoʻgʻri ishlatish.
Korrupsiya va boshqa huquqbuzarliklarning oldini olish uchun quyidagi profilaktika choralaridan foydalaniladi:
Huquqiy profilaktika: Qonunlarning talablarini tushuntirish, huquqiy madaniyatni oshirishga qaratilgan targʻibot va taʼlim ishlari. Bunda ommalashtirish, seminarlar, huquqiy maslahatlar va axborot-taʼlim materiallari muhim rol oʻynaydi.
Ijtimoiy-iqtisodiy profilaktika: Aholining turmush darajasini oshirish, ishsizlikni kamaytirish, ijtimoiy adolatni taʼminlash. Bu chora-tadbirlar korrupsiyaga moyillikni kamaytirishga yordam beradi.
Maʼmuriy profilaktika: Davlat organlari tomonidan amalga oshiriladigan nazorat va monitoring ishlari, korrupsiya xavfini oshiruvchi sohalarni aniqlash va ularga nisbatan profilaktika choralari koʻrish. Bunda ichki nazorat tizimlari, tekshiruvlar va auditlar muhim ahamiyat kasb etadi.
Jinoyat-huquqiy profilaktika: Korrupsiyaviy jinoyatlarni oʻz vaqtida aniqlash va ularga nisbatan qonun hujjatlariga muvofiq choralar koʻrish. Jinoyat ishlarini tergov qilish va sud jarayonlarini oʻtkazish orqali korrupsiya bilan bogʻliq huquqbuzarliklarga qarshi kurashish.
Xalqaro hamkorlik: Boshqa davlatlar bilan tajriba almashish, korrupsiyaga qarshi kurash boʻyicha xalqaro standartlarni qoʻllash.
Jamoatchilik nazorati va shaffoflik: Korrupsiyaga qarshi kurashda jamoatchilik nazorati muhim rol oʻynaydi. Ochiqlik va shaffoflik tamoyillariga rioya qilish davlat organlarining faoliyatini kuzatish va korrupsiya holatlarini oshkor etish imkonini beradi. Elektron hukumat tizimlari, ommaviy axborot vositalari va fuqarolik jamiyati institutlari bu borada muhim vositalar hisoblanadi.
Korrupsiya va huquqbuzarliklar profilaktikasi Oʻzbekiston uchun muhim ahamiyatga ega. Qonunchilikda belgilangan chora-tadbirlarni samarali amalga oshirish, barcha darajadagi davlat organlari va jamiyatning faol ishtiroki orqali korrupsiyaga qarshi kurash va huquqbuzarliklarning oldini olish mumkin. Shaffoflik, hisobot berish va jamoatchilik nazoratini kuchaytirish korrupsiyani kamaytirish va huquqiy davlat qurishda muhim omillardir.
Taxtakoʻpir tumani
Yuridik xızmat koʻrsatish
markazi boshligʻi A. Allaniyazov