Янгиликлар
06
KONSTITUCIYADA MÚLK HUQIQINIŃ KEPILLIKLERI
Konstituciyada múlk huqıqınıń tiykarǵı principleri belgilengen hám onıń tiyisli statyalarında múlk huqıqı ham onı qorǵawdıń túrli jolları názerde tutılǵan.
Jańa redakciyadaǵı Konstituciyada múlk huqıqına tiyisli bir qansha ózgerislerdi kóriwimiz múmkin. Atap aytqanda, isbilermenler nızamshılıqta qadaǵan etilmegen hár qanday iskerlikti ámelge asırıwǵa hám óz iskerligi jónelislerin ǵárezsiz tańlawǵa haqılı ekeni bekkemlengen. Mámlekettiń qolay isbilermenlik hám investiciyalıq ortalıqtı támiyinlewi, hadal báseki ushın shárayat jaratıwı, monopol iskerlikti nızam menen tártipke salıwı hám sheklewi belgilep qoyıldı.
Sonıń menen birge tiykarǵı nızamımızda jer nızamda názerde tutılǵan hám onnan aqılǵa muwapıq paydalanıwdı, onı ulıwmamilliy baylıq sıpatında qorǵawdı támiyinlewshi shártler tiykarında hám tártipte jeke menshik bolıwı múmkinligi anıq belgilendi. Bul haqqında Prezidentimiz "Rawajlanıwdıń kóp ásirlik tájiriybesi sonı kórsetedi, jeke múlksiz, onıń isenimli kepilligisiz kúshli sociallıq mámleketti qurıp bolmaydı. Sol sebepten tiykarǵı nızamımızda jeke múlk qorǵalıwın támiyinlew ushın zárúr bolǵan Konstituciyalıq kepilliklerdi kúsheytiriwimiz zárur" dep aytıp ótken edi.
Konstituciyamızdıń 41-statyasına kóre hár bir shaxs menshik huqıqına iye. 65-statyaǵa tiykar puqaralar párawanlıǵın asırıwǵa qaratılǵan Ózbekstan ekonomikasınıń tiykarın menshiktiń hár qıylı túrleri quraydı. Mámleket bazar qatnasıqların rawajlandırıw hám hadal báseki ushın sharayatlar jaratadı, tutınıwshılardıń huqıqları ústinligin esapqa alǵan halda ekonomikalıq iskerlik, isbilermenlik hám miynet etiw erkinligine kepillik beredi. Ózbekstan Respublikasında barlıq menshik formalarınıń teń huqıqlılıǵı hám huqıqıy jaqtan qorǵalıwı támiyinlenedi. Jeke menshikke qol qatılmaydı. Menshik iyesi óz mal-múlkinen nızamda názerde tutılǵan jaǵdaylardan hám tártipten tısqarı hám de sudtıń sheshimine tiykarlanbaǵan halda ayırılıwı múmkin emes.
Joqarıda keltirilgen konstituciyalıq normalardan kelip shıǵıp ayta alıwımız múmkin, mámleketimizde múlk huqıqın aldın ala mámleket tán aladı hám onıń qol qatılmaslıǵına juwapker boladı.
Konstituciyadaǵı normalar mámleketimizde huqıqıy demokratiyalıq mámleket, kúshli puqaralıq jámiyetin, jeke múlk ústemligine tiykarlanǵan ekonomikanı qurıw, xalqımız ushın tınısh, abat ómir jaratıw, Ózbekstannıń xalıq aralıq maydanda múnásip orın iyelewinde bekkem xızmet etedi.
Ekonomikalıq, sociallıq hám mádeniy huqıqlar haqqında"ǵı xalıqaralıq Pakttıń 11-statyasında "Paktte qatnasıwshı mámleketler hár bir adam hám shańaraǵı ushın jetkilikli azıq-awqat, kiyim-kenshek ham úy-jay hám de turmıs shárayatı toqtawsız jaqsılanıp barıwın óz ishine alatuǵın jeterli turmıs dárejesi bolıw huqıqın atap ótedi. Bul qatnasıwshı mámleketler bul huqıqlardıń ámelge asırılıwın támiyinlew ushın zárur sharalardı kóredi, áyne waqıtta erkin kelisimge tiykarlanǵan xalıqaralıq birge islesiwdiń bul barısındaǵı áhmiyetin atap ótedi" dep belgilengen.
Múlk huqıqınıń kepillikleri Konstituciyada bekkemlengenligi hám múlkdarlarǵa berilip atırǵan jeńillikler bul huqıqtıń áhmiyetliligin ańlatadı. Bir qatar xalıqaralıq hújjetlerde de bul huqıq kepillengen. Atap aytqanda Insan huqıqları dúnya júzlik deklaraciyasınıń 12-statyasında "Hesh kimniń shaxsıy hám shańaraqlıq ómirine ózbasımshalıq penen aralasıw úy-jay qolqatılmaslıǵına onıń jazısıwlarındaǵı sırlarǵa yáki onıń namıs hám abıroyına ózbasımshalıq penen qol qatıw múmkin emes. Hár bir insan áyne sonday aralasıw yáki qol qatıwdan nızam arqalı qorǵanıw huqıqına iye"ligi belgilengen.
Konstituciyamız jeke múlktiń qorǵawın kepilleydi. Jeke múlk iyeleri óz múlklerine iyelik etiwde tosıqlarsız hám huqıqıy kepillikler tiykarında paydalanıw imkaniyatına iye. Bul huqıqtı mámleket qorǵaydı hám nızamsız tártip alıw, rekviziciya qılıw qatań qadaǵalanadı. Konstituciyanıń 47-statyasına kóre, “Hár kim turaq jaylı bolıw huqıqına iye. Hesh kim sudtıń sheshimisiz hám nızamǵa qayshı túrde turaq jayınan ayırılıwı múmkin emes. Turaq jayınan ayırılǵan menshik iyesine turaq jaydıń qunı hám de ol kórgen zıyanlardıń ornı nızamda názerde tutılǵan jaǵdaylarda hám tártipte aldın-ala, teń muǵdarda qaplap beriliwi támiyinlenedi.
Mámleket turaq jay qurılısın xoshametleydi hám turaq jayǵa bolǵan huqıqtıń ámelge asırılıwı ushın sharayatlar jaratadı. Xalıqtıń sociallıq jaqtan mútáj qatlamların turaq jay menen támiyinlew tártibi nızam menen belgilenedi”.
Joqarıdaǵı statyadan kelip shıǵıp ayta alıwımız múmkin, múlk huqıqı tek nızamlı tiykarda shekleniwi múmkin. Bul sheklewler jámáát máplerin, milliy qáwipsizlik yáki sociallıq turaqlılıqtı támiyinlew maqsetinde nızamlı tártipte ámelge asırıladı hám de puqaralardıń tiykarǵı huqıqlarına zıyan jetkerilmewi kerek.
Nókis rayonı ádillik bólimi
Yuridikalıq xızmet kórsetiw
orayı baslıǵı G.Izekeeva