Янгиликлар

Balalar miyneti qadaǵan etiledi

Mámleketimiz ǵárezsizlikke erisken dáslepki jıllarınan baslap bala huqıqların támiyinlew áhmiyetli esaplanadı. Ózbekstan Respublikası ratifikaciya etken dáslepki konvensiyalardan biri - bul “Bala huqıqları haqqında”ǵı konvensiya edi. Usı konvensiya insaniyat tariyxında balalar huqıqları tarawındaǵı dáslepki májbúriy xalıqaralıq huqıqıy shártnama bolıp, Bala huqıqları boyınsha pútkil dúnya júzi Konstituciyası atı menen tán alındı. Konvensiya balalarǵa hár qanday túrdegi ayawsız qatnasıqtı, ekspluataciyanı hám kemsitiwdi qadaǵan etedi. Ózbekstan usı konvensiya menen belgilengen barlıq xalıqaralıq standartlardı óz milliy nızamshılıǵına engizdi, balalar miynetin saplastırıw boyınsha barlıq xalıqaralıq shártnamalarǵa qosıldı. 2008-jılda “Bala huqıqları kepillikleri haqqında”ǵı Nızam qabıllandı. Eń kishi jas haqqındaǵı hám balalar miynetiniń eń jaman túrlerin saplastırıw hám qadaǵan etiwge tiyisli zárur sharalar haqqındaǵı xalıqaralıq shártnamalar ratifikaciya etildi.
Prezidentimiz 2017-jılda BMSH Bas Assambleyasınıń 72-sessiyasında Ózbekstanda májbúriy hám balalar miynetiniń hár qanday túrlerin saplastırıw haqqında aytdı. Sonıń menen birge, 2021-jıl BMSH Insan huqıqları boyınsha keńesiniń 46 –sessiyasında da májbúriy hám balalar miynetin saplastırıw haqqında da aytıp ótdi.
Konstituciyamızda balanıń sawlıǵına, qáwipsizligine, fizikalıq, intellektuallıq, psixik rawajlanıwına hám onıń bilim alıwına qáwip salatuǵın hár qanday májbúriy miynettiń qadaǵan etiliwi keleshek rawajlanıwına da júda úlken úles qosadı.
Nızamshılıqqa muwapıq, balalarǵa 16 jastan jumıs islewge ruxsat beriledi. Bunda jumıs islew waqtı háptesine 36 saattan aspawı tiyis. Bala 15 jastan da jumıs islewi múmkin. Biraq bunıń da óz shegaraları bar. Mısalı, 15 jastan 16 jasǵa shekemgi balalar ata-analarınıń jazba razılıǵı menen mádeniy tamasha ilajlarında, dóretiwshilik processlerde miynet etiwi múmkin.
Biraq onıń qandaylıǵı, yaǵnıy awır yamasa jeńil miynetligine álbette itibar qaratıwımız kerek. Mısalı, balanıń qáwipli jumıslarda islewi qadaǵan etiledi. Búgingi kúnde 18 jasqa deyingi, jas óspirim balalardıń qáwipli jumıslarda islewin qadaǵan etiw boyınsha 8 mıńnan aslam dizim tastıyıqlanǵan. Mısalı, awır jumıslarǵa júk kóteriw menen baylanıslı jumıslar kiredi.

Qońırat rayonı ádillik bólimi
Yuridikalıq xızmet kórsetiw
orayı bas yuriskonsultı M.Seytbayeva