Янгиликлар
Insan huqıqları sistemasında bala huqıqlarınıń kepillikleri
Insannıń 18 jasqa shekem keshirgen ómiri balalıq esaplanadı. Insan huqıqı tiykarınan bala huqıqınan baslanadı. Xalıq aralıq hújjetlerde bala huqıqları boyınsha óz aldına normalar bar. BMSHnıń eń abıraylı strukturalarınan biri - YUNISEF balalar huqıq hám máplerin támiyinlew boyınsha iskerlik júrgizedi.
Ózbekstanda uzaq jıllar balalar huqıqlarına tiyisli huqıqıy normalar insan huqıqlarına tiyisli normalar ishine kiritilgen. Tek ǵana 2008-jılǵa kelip dáslepki ret “Bala huqıqlarınıń kepillikleri haqqında” nızam qabıllandı. 2019-jılda bolsa Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisiniń Insan huqıqları boyınsha wákili (ombudsman) orınbasarı — Bala huqıqları boyınsha wákil lawazımı engizildi.
Sonday-aq, jas óspirimlerdiń huqıq hám erkinliklerin qorǵawda Ózbekstan Respublikasınıń Konstituсiyası hám basqa nızam hújjetleri, atap aytqanda “Bala huqıqlarınıń kepillikleri haqqında”ǵı Ózbekstan Respublikasınıń Nızamı, Ózbekstan Respublikası Shańaraq kodeksi, xalıqaralıq kólemde bolsa “Bala huqıqları haqqındaǵı Konvenciya”sı arqalı kepillik beriledi. Konvenciya mámleketimizde ratifikaciya etilgen hám ondaǵı normalar bizde de ámelde bolıp tabıladı. Mámleket balanıń turmısı hám den-sawlıǵın qorǵaw, kemsitiliwine jol qoymaw, abırayı hám qádir-qımbatın qorǵawda bas reformashı bolıp esaplanadı hám de balalar huqıqları hám imkanıyatlarınıń teńligin támiyinleydi, olardıń fizikalıq, intellektuallıq, ruwxıy tárepten jetilisiwine kómeklesedi. Respublikamızda ǵárezsizligimizdiń dáslepki jıllarında-aq, yaǵnıy 1992-jılı 9-dekabrde BMShnıń “Bala huqıqları haqqında”ǵı konvenciyasınıń ratifikaciya qılınıwı menen jámiyetimizde bala huqıqları qay dárejede zárúr másele ekenligin xalıq aralıq kólemde kórsetti. Mámleketimizde bala huqıqların támiynlewde, nızamshılıq hújjetleri hám “Bala huqıqları haqqında”ǵı konvenciya menen bir qatarda, Insan huqıqları dúnya júzlik deklaraciyası, “Puqaralıq hám siyasıy huqıqlar haqqında”ǵı xalıqaralıq Pakt, “Ekonomikalıq, social hám mádeniy huqıqlar haqqında”ǵı xalıqaralıq Pakt, “Rasalıq kemsitiwge shek qoyıw haqqında”ǵı konvenciya, siyaqlı insan huqıqları haqqındaǵı basqa da xalıq aralıq shártnamalarǵa da tayanadı. Búgingi kúnde balalar huqıqların qorǵaw, olardıń nızamlı máplerin támiyinlewde dúnyanıń 80 ge jaqın mámleketlerinde Balalar ombudsmanı iskerlik júritedi. Olardıń tiykarǵı wazıypası “Balа huqıqları haqqında”ǵı konvenciya qaǵıydaların nızamshılıqqa usınıw, balanıń shaxsı, abıroyı, qádir-qımbatı, huqıqı, erkinligi hám nızamlı máplerin qorǵawda putkil jámiyet ham mámleketti belsendi qatnastırıwdan ibarat. Prezidentimizdiń 2019-jıl 22-apreldegi “Bala huqıqlarınıń kepilliklerin jáne de jetilistiriwge tiyisli qosımsha ilajlar haqqında”ǵı Qararına bola, Ózbekstan Respublikası Oliy Majilisiniń Insan huqıqları boyınsha wákili (ombudsman) orınbasarı— Bala huqıqları boyınsha wákili lawazımı shólkemlestirilip, nátiyjede mámleketimizde bala huqıqları qorǵalıwınıń shólkemlik hám institucional tiykarları jáne de bekkemlendi. Sonıń menen bir qatarda 2020-jıl 10-mart kúni Ózbekstan Respublikasınıń “Bala huqıqlarınıń qosımsha kepillikleri belgileniwi múnásibeti menen Ózbekstan Respublikasınıń ayırım nızam hújjetlerine de ózgeris hám qosımshalar kiritiw haqqında”ǵı Nızamı qabıl etildi. Usı nızam menen Ózbekstan Respublikasınıń Shańaraq kodeksi, Puqaralıq processual kodeksi, “Bala huqıqlarınıń kepillikleri haqqında”ǵı, sonday-aq “Fizikalıq hám yuridikalıq shaxslardıń múrájatları haqqında”ǵı Nızamlarına da ózgeris hám qosımshalar kiritildi.
Xojeli rayonı ádillik bólimi
Yuridikalıq xızmet kórsetiw
orayı bas yuriskonsultı U.Yerejepova