Янгиликлар
30
Puqaralıq huqıqıy qatnasıqlar túsinigi
Puqaralıq huqıqıy qatnasıqlar túsinigi
Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2019-jıl 5-apreldegi “Ózbekstan Respublikasınıń puqaralıq nızamshılıǵın jetilistiriw ilájları haqqında”ǵı Biyligi sociallıq-siyasiy hám ekonomikalıq turmısımızdaǵı zárúrli waqıya boldı.
Biylikte 1995-1996 jıllarda qabıl etilgen Ózbekstan Respublikası Puqaralıq kodeksi “ótiw dáwiri”niń keń kólemli ózgerislerin tártipke salıwda zárúrli rol oynaǵanı hám de ekonomikanı liberallastırıw, ekonomikalıq qatnaslardı tártipke salıwda mámleket qatnasıwın kemeytiw, jeke múlk kepilliklerin qorǵawdı kúsheytiw, isbilermenliktiń rawajlanıwın xoshametlew hám shet el investitsiyalardı tartıw boyınsha baslı wazıypalardı belgilep bergenligin ayrıqsha aytıladı.
Biraq Puqaralıq kodeksinde bazar ekonomikasın jáne de tereńlestiriw, qolay investitsiya hám isbilermenlik ortalıǵın qáliplestiriw, xalıq aralıq reytingde mámleket ornın jaqsılawǵa unamsız tásir etiwshi kemshilik hám boslıqlar bar ekenligine de itibar qaratıladı.
Áne sonday kemshilik hám boslıqlardı saplastırıw maqsetinde qabıl etilgen Biylik Ózbekstan Respublikası puqaralıq nızamshılıǵın jáne de jetilistiriwdiń ústin turatuǵın baǵdarların ózinde sáwlelendirlıgi menen de áhmiyetli bolıp tabıladı.
Baslı jónelisler sıpatda bolsa:
-puqaralıq nızamshılıǵı normaların sistemalastırıw jáne unıfikatsiya qılıw, olardıń eń úlgili shet el ámeliyatlar menen muwapıqlıǵın támiyinlew, sonıń menen birge, bul tarawda aldıńǵı xalıq aralıq standartlardı implementatsiya qılıw;
-jeke menshik múlkke qol qatılmaslıǵı kepilliklerin támiyinleytuǵın, fizikalıq hám yuridikalıq shaxslardıń, ásirese isbilermenlerdiń huqıq hám nızamlı máplerin qorǵawtuǵın nátiyjeli puqaralıq -huqıqıy mexanizmlerdi belgilew;
-ǵalabalıq hám puqaralıq huqıq normaların anıq shegaralaw, ekonomikanı basqarıwda basqarıw-buyrıqpazlıq principlerıge tiykarlanǵan, óz áhmiyetin joǵatǵan hám eskirib qalǵan qaǵıydalardı shıǵarıp taslaw;
-mámleketlik-jeke menshik sherikligi, klasterlik óndirisi, elektron kommerciya, kripto-valyuta aylanbası, jer uchastkaların menshiklilestiriw, úlesli qurılıs hám basqa zamanagóy puqaralıq-huqıqıy institutlar hám ekonomikalıq qatnasıqlar formaların huqıqıy tártipke salıwdı támiyinlew wazıypaları belgilengen.
Bul Biylik tiykarında “Ózbekstan Respublikasınıń puqaralıq nızamshılıǵın jetilistiriw konsepsiyasi”da tastıyıqlanǵanın atap ótiw kerek. Usı Koncepciyanıń kirisiw bóliminde puqaralıq-huqıqıy tártipke salıwdıń eń zárúrli qaǵıydaların belgileytuǵın Ózbekstan Respublikasınıń Puqaralıq Kodeksi búgingi ekonomikalıq qatnasıqlar talabı hám xalıq aralıq standartlarǵa jetkilikli dárejede juwap bere almay atırǵanlıǵınıń sebepleri hár tárepleme analiz etilip, buǵan baylanıslı mashqalalardı sheshiwdiń anıq jolları da kórsetip ótilgen. Mısalı ushın:
-gónergen huqıqıy institutlar, sonıń menen birge bazar ekonomikasına tiykarlanǵan mámleketlerdiń huqıqıy sistemasında ámeldegi bolmaǵan yuridikalıq shaxslardıń shólkemlestirilgen-huqıqıy formaları saqlanıp atırǵanlıǵı;
-“kommerciya táwekelshiligi”, “xojalıq jurgiziwshi sub'yektlar teńligi”, “ádalatlı kompensatsiya”, “shártnamalıq minnetlemelerdi orınlawdan bas tartıw” sıyaqlı dástúriy puqaralıq -huqıqıy institutlardıń joqlıǵı ;
-zamanagóy bazar sharayatlarında talap etiletuǵın puqaralıq-huqıqıy shártnamalar hám qatnasıqlardıń ayrıqsha formaları, sonday-aq, mámleketlik-jeke menshik sherikligi, dilerlik shártnaması, úlesli qurıwshılıq, klaster islep shıǵarıw, elektron kommerciya, kripto-valuta aylanbası, jer uchastkasın menshiklilestiriw hám basqa huqıqıy jaǵdaylardı tártipke salıw mexanizmi názerde tutılmaǵanlıǵı ;
- kóp muǵdardaǵı siltemeki normalardıń bar ekenligi kodekstıń tuwrıdan-tuwrı ámel etiwshi hújjetke aylanıwına tosqınlıq etip atırǵanı jáne onıń puqaralıq-huqıqıy qatnasıqlardı tártipke salıw boyınsha statusın tómenletip atırǵanlıǵın;
- bir-birine uqsas hám basqa shólkemlestirilgen-huqıqıy sırtqı kórinislerdegi qaǵıydalar shólkemlesken yuridikalıq shaxslar shólkemlestirilgen-huqıqıy formalarınıń kópligi;
- puqaralıq kodeksinde puqaralıq huqıqı institutlarına tiyisli bolmaǵan ǵalabalıq huqıq normaları, jeke menshik hám shártnamalıq qatnaslarına tiyisli tiykarlanbaǵan muǵdarda sheklewler bar ekenligi;
- puqaralıq-huqıqıy qatnasıqlarda informacion-kommunikaciya texnologiyalarınan paydalanıw máselelerin tártipke salıwshı qaǵıydalar derlik joqlıǵı kórsetip ótilgen.
Shomanay rayonı YXKO
bas yuriskonsultı Turdımuratov.S