Янгиликлар
29
Jeke huqıq hám erkinlikler
Jeke huqıq hám erkinlikler
Ózbekstan Respublikası Konstitusiyasınıń VII- bap 25-35-statyalarında jeke huqıq hám erkinlikler belgilengen.
Jasaw huqıqı hár bir insannıń ajıralmas huqıqı bolıp tabıladı hám ol nızam menen qorǵaladı. Insannıń ómirine qol qatıw eń awır jınayat bolıp tabıladı.
Ózbekstan Respublikasında ólim jazası qadaǵan etiledi.
Insannıń ar-namısı hám qádir-qımbatına qol qatılmaydı. Hesh nárse olardı kemsitiw ushın tiykar bolıwı múmkin emes.
Hesh kim qıynawlarǵa salınıwı, kúsh jumsawǵa, basqa ayawsız, insanǵa jat yamasa insannıń qádir-qımbatın kemsitiwshi háreketke yamasa jazaǵa duwshar etiliwi múmkin emes.
Hár kim erkinlik hám jeke qol qatılmaslıq huqıqına iye.
Hesh kim nızamǵa tiykarlanbaǵan halda irkiwge alınıwı, uslap turılıwı, qamaqqa alınıwı, qamaqta saqlanıwı yamasa onıń erkinligi basqasha túrde shekleniwi múmkin emes.
Irkiwge alıwǵa, qamaqqa alıwǵa hám qamaqta saqlawǵa tek ǵana sudtıń sheshimine muwapıq jol qoyıladı. Shaxs sudtıń sheshimisiz qırıq segiz saattan artıq uslap turılıwı múmkin emes.
Shaxstı uslaw waqtında oǵan túsinikli tilde onıń huqıqları hám uslap turılıwı tiykarları túsindiriliwi shárt.
Jınayat islegenlikte ayıplanıp atırǵan shaxs onıń ayıbı nızamda názerde tutılǵan tártipte ashıq sud dodalawı jolı menen dálillenbegenshe hám sudtıń nızamlı kúshke kirgen húkimi menen anıqlanbaǵansha ayıpsız dep esaplanadı. Ayıplanıwshıǵa ózin qorǵaw ushın barlıq sharayatlar támiyinlenedi.
Gúmanlanıwshı, ayıplanıwshı yamasa sudlanıwshı óziniń ayıpsızlıǵın dálillewi shárt emes hám qálegen waqıtta únsizlik saqlaw huqıqınan paydalanıwı múmkin.
Hesh kim ózine hám jaqın tuwısqanlarına qarsı gúwalıq beriwge májbúr emes.
Eger shaxstıń óziniń ayıbın moyınlaǵanlıǵı oǵan qarsı birden-bir dálil bolsa, ol ayıpker dep tabılıwı yamasa jazaǵa tartılıwı múmkin emes.
Erkinen ayırılǵan barlıq shaxslar ózine qarata insanıylıq qatnasıqta bolınıwı hám de insan shaxsına tán bolǵan ar-namısı hám qádir-qımbatı húrmet etiliwi huqıqına iye.
Shaxstıń sudlanǵanlıǵı hám bunnan kelip shıǵatuǵın huqıqıy aqıbetler onıń tuwısqanları huqıqların sheklew ushın tiykar bolıwı múmkin emes.
Hár kimge qánigeli yuridikalıq járdem alıw huqıqı kepillenedi. Nızamda názerde tutılǵan jaǵdaylarda yuridikalıq járdem mámleket esabınan kórsetiledi.
Gúmanlanıwshı, ayıplanıwshı yamasa sudlanıwshı ayıplawdıń mánisi hám tiykarları haqqında xabardar etiliwi, oǵan qarsı yamasa onıń paydasına kórsetpe berip atırǵan shaxslardıń soraw qılınıwın talap etiw, dilmash járdeminen paydalanıw huqıqına iye.
Nızamdı buzǵan halda alınǵan dálillerden ádil sudlawdı ámelge asırıw waqtında paydalanıwǵa jol qoyılmaydı.
Jınayat ushın húkim etilgen hár kim nızamda belgilengen tártipte húkimniń joqarı turıwshı sud tárepinen qayta kórip shıǵılıwı huqıqına, sonday-aq ápiw etiw yamasa jazanı jeńillestiriw haqqında ótinish etiw huqıqına iye.
Hesh kim rásmiy járiyalanbaǵan nızam tiykarında húkim etiliwi, jazaǵa tartılıwı, mal-múlkinen yamasa basqa bir huqıqınan ayırılıwı múmkin emes.
Hesh kim bir jınayat ushın qayta húkim etiliwi múmkin emes.
Hár bir insan jeke ómiriniń qol-qatılmaslıǵı, jeke hám shańaraqlıq sırǵa iye bolıw, óziniń ar-namısı hám qádir-qımbatın qorǵaw huqıqına iye.
Hár kim xat jazısıwları, telefon arqalı hám basqa sóylesiwleri, pochta, elektron hám basqa xabarları sır saqlanıwı huqıqına iye. Usı huqıqtıń shekleniwine tek ǵana nızamǵa muwapıq hám sudtıń sheshimine tiykar jol qoyıladı.
Hár kim óziniń shaxsına baylanıslı maǵlıwmatlardı qorǵaw huqıqına, sonday-aq nadurıs maǵlıwmatlardıń dúzetiliwin, ózi haqqında nızamǵa qayshı jol menen toplanǵan yamasa huqıqıy tiykarlarǵa iye bolmaǵan maǵlıwmatlardıń joq etiliwin talap etiw huqıqına iye.
Hár kim turaq jayǵa bolǵan qol-qatılmaslıq huqıqına iye.
Hesh kim turaq jayǵa onda jasawshı shaxslardıń qálewine qarsı kiriwi múmkin emes. Turaq jayǵa kiriwge, sonday-aq shıǵarıp alıwǵa hám kózden keshiriwdi ótkeriwge tek ǵana nızamda názerde tutılǵan jaǵdaylarda hám tártipte jol qoyıladı. Turaq jayda tintiw ótkeriwge tek ǵana nızamǵa hám sudtıń sheshimine muwapıq jol qoyıladı.
Hár kim Ózbekstannan erkin shıǵıw huqıqına iye, nızamda belgilengen sheklewler bunnan tısqarı. Ózbekstan Respublikası puqarası Ózbekstanǵa tosqınlıqsız qaytıw huqıqına iye.
Hár kim pikirlew, sóz hám isenim erkinligi huqıqına iye.
Hár kim hár qanday málimlemeni izlew, alıw hám tarqatıw huqıqına iye.
Mámleket Internet jáhán málimleme tarmaǵınan paydalanıwdı támiyinlew ushın sharayatlar jaratadı.
Málimlemeni izlew, alıw hám tarqatıwǵa bolǵan huqıqtı sheklewge tek ǵana nızamǵa muwapıq hám de konstituciyalıq dúzimdi, xalıqtıń den sawlıǵın hám sociallıq ádep-ikramlılıqtı, basqa shaxslardıń huqıq hám erkinliklerin qorǵaw, jámiyet qáwipsizligin hám de jámiyetlik tártipti támiyinlew, sonday-aq mámleket sırları yamasa nızam menen qorǵalatuǵın basqa sır ashılıwınıń aldın alıw maqsetinde zárúr bolǵan sheńberde jol qoyıladı.
Mámleketlik uyımları hám shólkemleri, puqaralardıń ózin-ózi basqarıw uyımları, olardıń lawazımlı shaxsları hár kimge óziniń huqıqları hám de nızamlı máplerine baylanıslı bolǵan hújjetler, sheshimler hám basqa da materiallar menen tanısıw múmkinshiligin támiyinlewi shárt.
Hújdan erkinligi hámme ushın kepillenedi. Hár kim qálegen dinge iseniwge yamasa hesh bir dinge isenbew huqıqına iye. Diniy kóz-qaraslardı májbúriy sińdiriwge jol qoyılmaydı.
Qońırat rayonı yuridikalıq xızmet
korsetiw orayı bas yuriskonsulti
M.K.Seytbayeva