Янгиликлар
26
Hayal-qızlar huqıqları
Hayal-qızlar huqıqları
Ózbekstan Respublikası Konstituciyasınıń 58-statyasında hayal-qızlar hám er adamlar teń huqıqlarǵa iye. Mámleket hayal-qızlar hám er adamlarǵa jámiyet hám mámleketlik jumısların basqarıwda, sondaq-aq jámiyet hám mámleket turmısınıń basqa tarawlarında teńdey huqıq hám imkaniyatlardı támiyinlewi belgilengen.
Mámleketimizde hayal-qızlar huqıqları, erkinlikleri hám nızamlı máplerin basım hám zorlıqtan isenimli qorǵawdıń institucional hám huqıqıy tiykarların jetilistiriwge mámleket tárepinen qollap-quwatlawǵa qaratılǵan keń kólemli jumıslar ámelge asırılmaqta.
Teńlik hám kemsitilmewshilik 1945-jılda qabıl etilgen Birlesken Milletler shólkemi Nızamınıń tiykarǵı princplerinen biri bolıp tabıladı. Hayallar huqıqları-insan huqıqları bolǵanlıǵı sebepli, hayallar barlıq insan huqıqlarına iye hám olardan paydalanadı. Gender teńligi Birlesken Milletler shólkeminiń tiykarǵı qádiriyatlarınan biri bolıp, jınsıy kemsitiw derlik barlıq insan huqıqları haqqındaǵı shártnamaların qadaǵan etken.
Mámleket hayal-qızlar hám erkeklerge jámiyet hám de mámleketlik jumısların basqarıwda, saylaw processinde teńdey qatnasıwdı, den-sawlıqtı saqlaw, bilimlendiriw, pán, mádeniyat, miynet hám sociallıq qorǵaw tarawlarında, sondaq-aq mámleket hám jámiyet turmısınıń basqa tarawlarında teń huqıq hám imkaniyatlar támiyinleniwin kepilleydi. Zorlıqlarsız jasaw huqıqı, fizikalıq hám ruwhıy salamatlıqtıń eń joqarı dárejesine erisiw huqıqı, bilim alıw huqıqı, múlk huqıqı, teń is haqı alıw huqıqı hám basqa barlıq insan huqıqları jınısına qaramastan hayal-qızlar ushın támiyinleniwi kerek. Gender teńsizligi hayallar hám qızlarǵa keri tásir kórsetetuǵın kóplep mashqalalardıń sebepshisi esaplanadı. Bular sociallıq hám jınsıy zorlıq, is haqınıń tómenligi yamasa jumısqa ornalasıwdaǵı mashqalalar, bilim alıw hám basqalar bolıwı múmkin.
Insan huqıqları ulıwma jáhán deklaraciyası tek ǵana tiykarǵı principlerin belgileydi, biraq tek ǵana usınıń ózi menen hayallar hám qızlardıń huqıqların haqıyqıy támiyinlewge erisip bolmaytuǵın edi. Birlesken Milletler shólkemi tárepinen usı boslıqtı toltırıw ushın qılınǵan qádemlerden biri 1979-jıl 18-dekabrde qabıl etilgen hayal-qızlardıń kemsitiliwi barlıq formalarınıń aldın alıw haqqındaǵı konvenciya edi. Hayallar huqıqları haqqındaǵı konvenciya retinde tanılǵan usı hújjet, onı ratifikaciya qılǵan mámleketlerge mádeniyat, jámiyet, bilim, siyasat, hám nızamshılıq tarawlarına hayallardıń kemsitiliwiniń aldın alıw májbúriyatın júkleydi.
Ózbekstan Respublikası hayal-qızlar huqıqların mudamı támiyinlewge óz aldına itibar beredi. Ózbekstan Oraylıq Aziyada birinshilerden bolıp 1995-jıl 6-mayda Birlesken Milletler shólkeminiń hayal-qızlar kemsitiliwiniń barlıq formalarınıń aldın alıw haqqındaǵı konvenciyasına qosıldı.
Shomanay rayonı ádillik bólimi
PHAJ bólimi 1-dárejeli inspektorı: P.Ibraimova