Янгиликлар
07
Ǵárezsizlik dáwirinde sud-huqıq reformaları
Ǵárezsizlik dáwirinde sud-huqıq reformaları
Mámleket hám jámiyetti túpten modernizaciyalawda, eń dáslep, puqaralardıń huqıq hám erkinliklerin isenimli qorǵaw, sud ǵárezsizligin támiyinlew, ádil sudlawǵa erisiw, nızamlılıqtı bekkemlew, korrupciyaǵa qarsı nátiyjeli gúresiw zárúr. Ótken dáwir dawamında Ózbekstanda barlıq tarawlar qatarı sud-huqıq tarawında da keń kólemli jumıslar ámelge asırıldı. Nızam ústinligin támiyinlew hám sud-huqıq sistemasın jáne de reformalaw boyınsha strategiyalıq áhmiyetke iye zárúrli qádemler taslandı.
Atap aytqanda, sud ǵárezsizligin támiyinlew maqsetinde, Sudyalar Joqarǵı Keńesi shólkemlestirildi. Aymaqlardaǵı xojalıq sudi ekonomikalıq sud retinde qayta dúzildi. Sudya lawazımında jumıs alıp barıwdıń dáslepki márte bes jıllıq, keyin on jıllıq múddeti hám múddetsiz dáwiri belgilendi. Sudtıń óz finanslıq, materiallıq-texnikalıq máselelerin ǵárezsiz sheshiw boyınshaǵı kepillikleri ádillik uyımlarınan alınıp, Joqarı sudqa ótkerildi. Sud tárepinen jınayat isin qosımsha tergewge qaytarıw institutı biykar etildi. Shaxstıń jınayat islewdegi ayıplılıǵı tek sud talqılawında óz tastıyıqın tapqan dálillerge tıykarlanıwı kerekligi qatań belgilep qoyıldı. Qiynawǵa salıw, psixikalıq, fizikalıq basım ótkeriw hám basqa zorlıq islertiw jaǵdayları úzil-kesil túrde qadaǵan etildi.
Sudta islerdi kórip shıǵıwda insan huqıqları kepilliklerin jáne de kúsheytiw hám táreplerdiń tartısıw principin ámelge asıriw maqsetinde jınayat isleriı boyınsha sudda dáslepki esitiw institutı engizildi. Sudyalıqqa talabanlardı tańlaw tiykarında jumısqa qabıllaw mexanizmi engizilgeni ayriqsha atap ótiw kererk. Dáslepki márte sudyalıq lawazımına talabanlardı tańlaw boyınsha imtixan processlerin onlayn kórsetip barıw ámeliyatı jolǵa qoyıldı. Sonıń menen birge, sudyalıq lawazımına birinshi ret tayınlanatuǵın talabanlardı kórip shıǵıw alternativlıq tiykarında ámelge asırilatuǵın boldı. Álbette, maman hám jetik sudyalar korpusın hám de sud apparatı xızmetkerlerin tayarlawdıń jańa sisteması jámiyette sud uyımlarına bolǵan isenimdi asırıw, ádalat turaqlılıǵın hám nızam ústinligin támiyinlew, shın mániste sudtı “Ádalat qorǵonı”ǵa aylandırıw hám de ádil sudlawdıń joqarı dárejege erisiwine xızmet etedi.
Nókis qalası ádillik boliminiń yuridikalıq xızmet kórsetiw orayı
bas yuriskonsultı: Sh.Ametov