Янгиликлар
25
Ózbekstan Respublikası Konstitusiyasında jámiyetshilik qadaǵalawı institutı
Ózbekstan Respublikası Konstitusiyasında jámiyetshilik qadaǵalawı institutı
Jámiyetshilik qadaǵalawı—bul mámleket hákimiyatı hám basqarıw shólkemleri hám de mámleketlik emes shólkemler iskerligi ústinen puqaralar, olardıń birlespeleri hám ózin ózi basqarıw, puqaralıq jámiyetiniń basqa strukturaları tárepinen nızam sheńberinde alıp barılatuǵın qadaǵalaw esaplanadı. Jámiyetshilik qadaǵalawı demokratiya hám xalıq hákimiyatiniń zárúrli institutı esaplanıp, ol mámleket shólkemleri iskerligi ústinen qadaǵalawdı ámelge asırıw arqalı puqaralardıń huqıqları hám de nızamlı mápleriniń qáwipsizligin támiyinlewge xızmet etedi. Ol puqaralardıń huqıqları, erkinlikleri hám nızamlı máplerin qorǵawın hám de nızam hújjetleri talaplarına, mámleket shólkemleri hám de olardıń lawazımlı shaxsları tárepinen ámel etiliwin, olardıń aldında turǵan wazıypaların nátiyjeli atqarılıwın támiyinlewge qaratılǵanı menen áhmietli bolıp tabıladı. Sol sebepli kúshli puqaralıq jámiyeti qáliplestirilip atırǵan elimizde jámiyetshilik qadaǵalawın jetilistiriw, onı ámelge asırıwdıń shólkemlestirilgen-huqıqıy mexanizmlerin bekkemlewge qaratılǵan reformalar basqıshpa-basqısh ótkerilmekte.
Ayrıqsha atap ótiw kerek, Konstituciyamızǵa 2014-jılda kiritilgen ózgeris hám qosımshalarǵa muwapıq, mámleket hákimiyatı hám de shólkemleri tárepinen nızam hújjetleriniń orınlanıwı ústinen jámiyetshilik qadaǵalawın ámelge asırıwdıń konstituciyalıq tiykarı qáliplestirildi. Itibarlı tárepi, jámiyetshilik qadaǵalawı institutına konstituciyalıq-huqıqıy mártebe beriliwi elimizde usı qadaǵalaw institutın sapa tárepinen jańa basqıshqa alıp shıqtı. Háreketler strategiyasın ámelge asırıwǵa tiyisli Mámleket programması tiykarında 2018-jıl 4-aprelde “Jámiyetshilik qadaǵalawı haqqında”ǵı Nızam qabıllandı. Nızam Konstitutsiyada názerde tutılǵan normanı ámeliyatda qollawǵa, mámleketimizde mámleketlik shólkemlerdiń iskerligi ústinen jámiyetshilik qadaǵalawın ámelge asırıwdıń nızamshılıq tiykarları hám mexanizmin tolıq belgilewge qaratılǵanı menen itibarlı bolıp tabıladı. Eń dáslep, jámiyetshilik qadaǵalawı tek ǵana jámiyet ushın emes, bálkim mámleket hákimiyatı hám de basqarıwshı shólkemleri iskerligin nátiyjeli shólkemlestiriwde de zárúrli áhmiyetke iye.
Jámiyetshilik qadaǵalawı nızamlardıń nátiyjeli islewin támiyinlewge, insan huqıq hám erkinliklerin húrmet qılıw menen birge, onı qorǵawǵa shaqıradı, mámleket strukturalarınıń rawajlanıwın támiyinleydi. “Jámiyetshilik qadaǵalawı haqqında”ǵı Nızamda jámiyetshilik qadaǵalawı subekt hám de obektleri, tiykarǵı principleri hám jámiyetshilik qadaǵalawın ámelge asırıw normaları belgilenip, qadaǵalaw normaları menen baylanıslı tártip keń kórsetilgen.
Sonıń menen birge, jámiyetshilik qadaǵalawı subektleri hám de obektleriniń huqıq hám minnetlemeleri, onıń nátiyjelerin rásmiylestiriw tártibi ashıp berildi. Nızamǵa muwapıq, jámiyetshilik qadaǵalawın Ózbekstan Respublikası puqaraları, puqaralardıń ózin ózi basqarıw uyımları, mámleketlik emes kommerciyalıq bolmaǵan shólkemler hám de ǵalaba xabar quralları alıp barıw huqıqına iye. Mámleketlik shólkemler hám olardıń lawazımlı shaxsları qabıl etip atırǵan normativ-huqıqıy hújjetlerinde, qararlarında, sonıń menen birge, mámleket, tarmaq hám de regionlıq rawajlandırıw programmalarında jámiyet máplerin, jámiyetshilik pikirin esapqa alıw, puqaralardıń, yuridikalıq shaxslardıń huqıqları hám nızamlı máplerin, jámiyet máplerin qorǵaw salasındaǵı nızam hújjetleri talaplarınıń orınlanıwın támiyinlewi ústinen jámiyetshilik qadaǵalawın ornatıwı múmkinligi názerde tutılǵan. Nızamǵa muwapıq, jámiyetshilik qadaǵalawı subektleri mámleket shólkemleri iskerligi ústinen, yaǵnıy mámleketlik shólkemlerge múrájatlar hám de sorawlar jiberiw, mámleketlik shólkemlerdiń ashıq komissiya jıynalıslarında qatnasıw, jámiyetshilik dodalawı, jámiyetshilik esitiwi, jámiyetshilik monitoringi, jámiyetshilik ekspertizasi, jámiyetshilik pikirin úyreniw, puqaralardıń ózin ózi basqarıw uyımları tárepinen atqarıwshı hákimiyat, basqa da shólkemler hám mákemelerdiń esabatların esitiw sıyaqlı usıllarda qadaǵalaw júrgizedi. Juwmaq ornında atap ótiw kerek, usı Nızam mámleketlik shólkemler hám olardıń lawazımlı shaxsları iskerligi nátiyjeliligin jáne de asırıwǵa, eń áhmietlisi, tikkeley puqaralardıń huqıqları hám nızamlı máplerin qorǵaw mexanizminiń jáne de rawajlanıwına xızmet etedi. Bul bolsa “Kúshli mámleketten — kúshli puqaralıq jámiyeti” principiniń ámelde qáliplesiwin támiyinleydi.
Shomanay rayonı Ádillik bólimi
yuridikalıq xızmet kórsetiw
orayı bas yuriskonsultı: S.Turdımuratov