Янгиликлар
19
Ǵárezsizlik dáwirinde sud huqıq reformaları
Ǵárezsizlik dáwirinde sud huqıq reformaları
Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tárepinen usınıs etilgen 2017-2021 jıllarda Ózbekstan Respublikasın rawajlandırıwdıń Háreketler strategiyasında nızam ústinligin támiyinlew hám sud-huqıq sistemasın jáne de reformalaw ekinshi ústin turatuǵın jónelis retinde belgilengeni biykarǵa emes. Mámleket hám jámiyetti túpten modernizaciyalawda, bárinen burın, puqaralardıń huqıq hám erkinliklerin qorǵaw, sud ǵárezsizligin támiyinlew, ádil sudlawga erisiw, nızamlılıqtı bekkemlew, korrupsiyaǵa qarsı gúresiw áhmiyetke iye. Ótken dáwir dawamında Ózbekstanda barlıq tarawlar qatarı sud-huqıq baǵdarında da keń kólemli jumıslar ámelge asırıldı.
Nızam ústinligin támiyinlew hám sud-huqıq sistemasın jáne de reformalaw boyınsha strategiyalıq áhmiyetke iye qádem taslandı.
Atap aytqanda, sud ǵárezsizligin támiyinlew maqsetinde, Sudyalar Oliy Keńgashi shólkemlestirildi. Sonıń menen birge, Joqarı sud hám Joqarı xojalıq sudı birlestirilib, Joqarı sud iskerligi jetilistirildi. Aymaqlardaǵı xojalıq sudi ekonomikalıq sud retinde qayta dúzildi, 71 rayonlarara, rayon (qala ) ekonomikalıq sudına islerdi birinshi instantsiyada kórip shıǵıw kepilligi berildi. Sudya lawazımında jumıs alıp barıwdıń dáslepki márte bes jıllıq, keyin on jıllıq múddeti hám múddetsiz dáwiri belgilendi. Sudtıń óz finanslıq, materiallıq-texnikalıq máselelerin ǵárezsiz sheshiw boyınsha kepillikleri ádillik shólkemlerinen alınıp, Joqarı sudqa ótkerildi. Sud tárepinen jınayat isin qosımsha tergewge qaytarıw institutı biykar etildi. Shaxstıń jınayat etıwdegi ayıplılıǵı tek sud talqılawında óz tastıyıqın tapqan dálillerge tıykarlanıwı kerekligi qatań belgilep qoyıldı. Qıynawǵa salıw, psixik, fizikalıq basım ótkeriw hám basqa zorlıq jaǵdayları úzil-kesil túrde qadaǵan etildi.
Sudyalıqqa talabanlardı tańlaw tiykarında jumısqa qabıllaw mexanizmi engizilgeni ayrıqsha itibarǵa ılayıq. Dáslepki ret sudyalıq lawazımına talabanlardı tańlaw boyınsha imtixan processlerin onlayn kórsetip barıw ámeliyatı jolǵa qoyıldı. Sonıń menen birge, sudyalıq lawazımına birinshi ret tayınlanatuǵın kandidatlardı kórip shıǵıw alternativlık tiykarında ámelge asırılatuǵın boldı. Álbette, maman hám jetik sudyalar korpusın hám de sud apparatı xızmetkerlerin tayarlawdıń jańa sisteması jámiyette sudǵa bolǵan isenimdi asırıw, ádalat turaqlılıǵın hám nızam ústinligin támiyinlew, shın mániste ádil sudlawdı joqarı dárejege jetiwine xızmet etedi.
Sonıń menen birge, investiciyalıq dawlar hám básekege tiyisli jumıslar tek ekonomikalıq sud tárepinen kórip shıǵılatuǵın boldı. Prokurorlardıń barlıq ekonomikalıq sud jıynalıslarında qatnasıw huqıqı biykar etildi. Endi, prokuror tek nızamda názerde tutılǵan jaǵdaylarda yamasa prokurordıń dawa arzası menen qozǵalatuǵın islerde ǵana qatnasıwı múmkin.
Taǵı bir itibarlı jeri, sud jumısların júrgiziwde qadaǵalaw instansiyası tamamlandı. Sud sistemasında “Bir sud — bir instansiya” principi arqalı artıqsha sud basqıshları bıykarlandı.
Qońırat rayonı ádillik bólimi
yuridikalıq xızmet kórsetiw orayı
bas yuriskonsulti M. K. Seytbayeva