Янгиликлар
22
Eksterritorial prinsip negizi.
Eksterritorial prinsip negizi.
Ózbekstan Respublikası atınan hámde Ózbekstan Respublikası Prezidenti tárepinen bir qansha nızam, pármanlar, qararlar islep shıǵılmaqta.Usınday Janadan qabil etilgen pármanlar tiykarında mámleketimizdiń bárshe tarawlarında ózgerisler bolmaqta. Álbette bunday jańalanıwlar biziń xalqımızdıń iygiligi ushın ximet etiwde jańa imkaniyatlar qolaylıqlar jaratıw olardıń múshkilin jeńillestiriw ushın xızmet qıladı. PHAJ tarawında sonǵı jańalıqlarǵa toqtalatuǵın bolsaq ekstteriotal prinsp tiykarında jumıs alıp barıp atırǵanımızdı aytıp ótsek boladı. Ekstteriotal prinsip - bul puqaralar turaqlı yaki waqtınsha jasaw jerinen hámde yuridik shaxslar pochta mánzilinen, jaylasqan jerine qaramastan, ózleri qalegen aymaqtaǵı mámleketli xızmetler orayına múrajaá etiw imkaniyatı bolıp esaplanadı. Prezidentimizdıń «Aymaq turǵınlarına mámleketlik xızmetlerden paydalanıwda jánede qolaylıqlar jaratıw bul tárizde buyrokratik tosıqlardı qısqartırıw boyınsha is-ilajları haqqındaǵı Pármannıń qabıl etiliwi keleshekte mámleketlik xızmetler kórsetiwdiń sapasın jaqsılawǵa hám ańsatlasıwına xızmet qıladı. Ekstteriotal pirnsip puqaralarǵa bir qansha qolaylıq jaratıp beredi. Ekstteriotal prinsipke ótiw proceci, eń birinshi 2019-jılı 15-fevral kúni Ózbekstan Respublikası Prezidentinıń «Mámleketlik xızmetler kórsetiwdıń milliy tizimi jánede kompleks rawajlandırıw is-ilajları haqqında » ǵı 4193-qararı qabıl etiliwi menen baslanıp, usı jıldıń ózinde xalıqqa mámleketlik xızmetlerdi kórsetiwde birinshi qádemler taslandı. Usı orında aytıp ótiw kerek, bunnan kózlengen tiykarǵı maxset mámleket orgınları, jergilikli orınlawshı hákimiyat orgınları hám de basqada orgınlarda aldınǵı buyrokratik tártiplerdi, artıqsha qaǵazbazlıq jumısların shólkemlestiriw ushın ahmiyetli bolmaǵan hujjetlerdi talap qılıw, artıqsha aweregershiliklerge shek qoyıw boldı. Milliy nızamshılıǵımızda bul baǵdardaǵı logikalıq hám ámeliy jetilisiwi sıpatında Ózbekstan Respublikası prezidentiniń 2021-yil 23-marttaǵı «jergilikli turǵınlarǵa hám isbilermenlik subiyektlerine mámleketlik xızmetlerdi kórsetiwde jánede qolay shárayatlar jaratıw, buyrokratik tosıqlardı qısqarttırıw boyınsha is-ilajlar haqqında» ǵı 6191-pármáni. Sonıń menen birge Eksterritoriallıq tusiniktin itimiologiyasına nazer taslasaq, latınsha da eks-sirtta, territorial –aymaqta sózlerinen alınǵan bolıp, tolıq immunitetke iyelik, yaǵnıy shaxstı yaki mekemeni usı shaxs oz puqarası bolǵan mámleket aymaǵında jaylasqan dep esaplaw tiykarında birden-bir mámleket yuridikasınan aǵza bolıwı tusiniledi.Endigi dawirde PHAJ orgınları iskerliginde hám eksterritorial prinsiptiń engiziliwi, puqaralardıń turaqlı yaki waqtınsha jasaw jerinen hám yuridikalıq shaxslardıń pochta manzili jaylasqan jerine qaramastan, qalegen aymaqtaǵı PHAJ orgınlarına múrajaát etiw mumkinshiligi jaratıldı. Bul is-ilajlar PHAJ orgınları tárepinen korsetilgen xızmetlerdiń sıpatın jaqsılawǵa hám ańsatlastırıwǵa xızmet qıladı. Pármanǵa kóre, 2021-jıl 1-iyunnan baslap, puqaralardıń turaqlı hám waqtınsha jasaw jerine qaramastan, puqaralıq halatı aktlerin jazıw, nekeleniwshi shxslardı meditcinalıq kórikten ótkeriw hám sırt elge shıǵıw biometrik pasportın rasmeylestiriw, eksterritorial prinsip tiykarında ámelge asırıladı. Bul prinsip PHAJ orgınlarını iskerligin jańa huqıqıy tártip prinsipler puqaralar hám yuridik shaxslardıń konstitutsiyalıq huqıqların tolıq qorǵaydı.
Taxtakópir rayonı Ádillik bólimi PHAJ bólimi baslıǵı A.Sagindikova