Янгиликлар
08
Konstituciyalıq reformalar
Konstituciyalıq reformalar
Tiykarǵı nızamımız Ózbekstan Respublikasınıń Konstituciyası bolıp, eń joqarı yuridikalıq kúshke iye bolǵan huqıqıy hújjet bolıp esaplanadı.
Konstituciya eń aldı menen insan hám puqara huqıqları, erkinliklerin bekkemlewshi hám kepilleytuǵın, sonday-aq sociallıq sistemanıń tiykarların, basqarıw forması hám mámleket dúzilisi tiykarların, olardıń wákillikleri hám óz-ara múnásebetlerin belgileydi. Jańa redakciyadaǵı Konstituciya tikkeley xalıq tárepinen qabıl etilip, tariyxımızda tuwrıdan-tuwrı ámelge kiritilgen birinshi hújjet boldı. Bunıń eń áhmiyetli tárepi, jańa redakciyadaǵı Konstituciyaǵa múnásibet bildirilgende bársheniń dawısı birdey statusqa hám kúshke iye ekenliginde bolıp tabıladı. Konstituciyanı dodalaw barısında puqara qaysı kásipte, qanday lawazımda bolıwına qaramastan, hár bir insannıń tańlawı hám pikiri áhmiyetli hám sheshiwshi boldı. Jańa redakciyadaǵı Konstituciyanıń statyalar sanı 128 den 155 ke, normalar sanı 275 den 434 ke arttı, yaǵnıy 65 procentke jańalandı. Konstituciyada Ózbekstan – suverenli, demokratiyalıq, huqıqıy jáne social mámleket ekenin qatań belgilendi.
Konstituciyada kámbaǵallıqtı qısqartıw, bántlikti támiyinlew, jumıssızlıqtan qorǵaw boyınsha mámleket jańa minnetlemeler aldı. Ulıwma mámlekettiń social tarawdaǵı minnetlemeleri menen baylanıslı Konstituciyadaǵı normalar 3 ese kóbeydi. Konstituciyada hár kimniń turaq jaylı bolıw huqıqı belgilendi, jas shańaraqlardıń óz turaq jayına iyelik etiwi, adamlardıń turmıstan razılıq dárejesin arttıradı. Bunnan tısqarı, hesh kimdi sudtıń sheshimisiz hám nızamǵa qayshı tárizde turaq jayınan ayırıw múmkin emesligi belgilenip qoyıldı. Xalıqtıń turmısı hám salamatlıq dárejesin jaqsılawdıń zárúr shárti retinde Konstituciyada qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw boyınsha kompleks sharalar belgilendi.
Áhmiyetli jańalıqlardan biri – mámleket shańaraqtıń tolıq rawajlanıwı ushın sociallıq, ekonomikalıq, huqıqıy hám basqa da sharayatlar jaratıw konstituciya menen bekkemlendi. Bul normanıń kirgiziliwi jámiyetimizde shańaraq bekkemligin turaqlı támiyinlewge xızmet etedi.
Salamat áwlad hár qanday jámiyettiń eń úlken baylıǵı bolıp esaplanadı. Ásirese, balalar hám jasları qádirlenbegen, ǵamxorlıqqa alınbaǵan hár qanday jámiyet hesh qashan turaqlı hám tez, jedel rawajlana almaydı. Konstituciyamızdıń XIV babı Shańaraq, balalar hám jaslar dep atalıwında úlken mazmun bar. Sebebi onıń 76-statyasında shańaraq jámiyettiń tiykarǵı buwını bolıp tabıladı hám de ol jámiyet hám mámlekettıń qorǵawında bolıw huqıqına iye dep belgilengen.
Bunnan tısqarı, mámleket shańaraqtıń tolıq rawajlanıwı ushın sociyallıq, ekonomikalıq, huqıqıy hám basqa da sharayatlardı jaratadı dep kórsetilgen. 78-statyasında “Balalar ata-anasınıń shıǵısına hám puqaralıq halatına qaramastan nızam aldında teń. Balanıń huqıqları, erkinlikleri hám nızamlı máplerin támiyinlew hám qorǵaw, onıń fizikalıq, aqılıy hám mádeniy jaqtan tolıq kamalǵa keliwi ushın eń jaqsı sharayatlardı jaratıw mámlekettiń minneti bolıp tabıladı”, dep kórsetip berilgen.
Jańa Konstituciyamızda analıq, atalıq hám balalıq mámleket tárepinen qorǵaladı. Mámleket hám jámiyet balalarda hám jaslarda milliy hám ulıwma insanıylıq qádriyatlarǵa sadıqlıqtı, mámleketimizdiń hám xalqımızdıń bay mádeniy miyrasın maqtanısh etiw, watan súyiwshilik hám watanǵa bolǵan muhabbat sezimin qáliplestiriw haqqında ǵamxorlıq etedi.
Taxtakópir rayon yridikalıq xızmet kórsetiw
oray bas yuriskonsultı D.Shaxanov