Янгиликлар
27
Xodimning va ish beruvchining mehnatga oid huquq layoqati va muomala layoqati
Xodimning va ish beruvchining mehnatga oid huquq layoqati va muomala layoqati
Mehnat huquqlari va majburiyatlariga ega bo‘lish layoqati (mehnatga oid huquq layoqati) hamda fuqaroning (jismoniy shaxsning) o‘z xatti-harakatlari orqali mehnat huquqlariga ega bo‘lish va ularni amalga oshirish, o‘zi uchun mehnat majburiyatlarini olish va ularni bajarish layoqati (mehnatga oid muomala layoqati) O‘zbekiston Respublikasining barcha fuqarolari uchun teng ravishda e’tirof etiladi.
Chet el fuqarolari, fuqaroligi bo‘lmagan shaxslar, agar O‘zbekiston Respublikasining qonunchiligida yoki xalqaro shartnomasida boshqacha qoida nazarda tutilmagan bo‘lsa, xuddi O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari ega bo‘lgan mehnatga oid huquq layoqatiga va muomala layoqatiga ega bo‘ladi.
Xodimning mehnatga oid huquq layoqati va muomala layoqati u o‘n olti yoshga to‘lgan paytidan e’tiboran bir vaqtning o‘zida vujudga keladi, bundan Mehnat kodeksda va boshqa qonunlarda nazarda tutilgan hollar mustasno.
Ish beruvchi tashkilotlarning mehnatga oid huquq layoqati va muomala layoqati ular belgilangan tartibda davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan paytdan e’tiboran vujudga keladi.
Tashkilotlar alohida bo‘linmalarining mehnatga oid huquq layoqati ularning faoliyatini tartibga soluvchi nizomlar tasdiqlangan paytdan e’tiboran vujudga keladi.
Yakka tartibdagi tadbirkor bo‘lgan ish beruvchining mehnatga oid huquq layoqati va muomala layoqati u yakka tartibdagi tadbirkor sifatida ro‘yxatga olingan paytdan e’tiboran yuzaga keladi.
Uy ho‘jaligidagi ishlarni bajarish uchun va tadbirkorlik faoliyati bilan bog‘liq bo‘lmagan boshqa shaxsiy maqsadlarda yollanma mehnatdan foydalanayotgan jismoniy shaxs bo‘lgan ish beruvchining mehnatga oid huquq layoqati hamda muomala layoqati u fuqarolik muomala layoqatiga to‘liq hajmda ega bo‘lgan paytdan e’tiboran, ko‘rsatilgan yoshga to‘lmagan shaxsning mehnatga oid huquq layoqati va muomala layoqati esa u O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksida belgilangan hollarda o‘n sakkiz yoshga kirguniga qadar fuqarolik muomala layoqatiga to‘liq hajmda ega bo‘lgan kundan e’tiboran yuzaga keladi.
Qonunga, mehnat haqidagi boshqa huquqiy hujjatlarga, tashkilotning ta’sis hujjatlariga va ichki hujjatlarga muvofiq ish beruvchining mehnatga oid munosabatlardagi huquq va majburiyatlari:
tashkilotning mulkdori;
tashkilotning boshqaruv organlari yoki ular vakolat bergan boshqa shaxslar;
ish beruvchi bo‘lgan jismoniy shaxs tomonidan amalga oshiriladi.
Qonunlarda mol-mulk egasining, yuridik shaxs majburiyatlari bo‘yicha muassisning (ishtirokchining) subsidiar javobgarligi belgilangan hollarda yuridik shaxs bo‘lgan ish beruvchining mehnatga oid munosabatlaridan kelib chiqadigan majburiyatlari uchun mol-mulk egasi, yuridik shaxsning muassisi (ishtirokchisi) subsidiar javobgar bo‘ladi.
Tajibaev Rustam Baxadirovich,
Qonliko‘l tumani adliya bo‘limi
Yuridik xizmat ko‘rsatish
markazining boshlig‘i