Янгиликлар
14
Huqıqbuzarlıqlar profilaktikası degenimiz ne? Bul qanday ámelge asırıladı?
Huqıqbuzarlıqlar profilaktikası degenimiz ne? Bul qanday ámelge asırıladı?
huqıqbuzarlıqlar profilaktikası - huqıq ústemligin saqlaw hámde bekkemlew, huqıqbuzarlıqlardı anıqlaw, olardı joq etiw, sonday-aq huqıqbuzarlıqlardıń sadır etiw sebeplerin hám olarǵa imkániyat berip atırǵan shárt-shárayatlardı anıqlaw, saplastırıw maqsetinde qollanılatuǵın huqıqbuzarlıqlar ulıwma, arnawlı, jeke tártiptegi hám viktimologik profilaktikasınıń huqıqıy, sociallıq, shólkemlestiriw hám basqa is-ilájler sistemasına túsiniledi.
2014-jıl 14-may kúni huqıqbuzarlıqlar profilaktikası tarawındaǵı qatnasıqlardı tártipke salıw maqsetinde Ózbekstan Respublikasınıń «Huqıqbuzarlıqlar profilaktikası haqqında»ǵı 371-sanlı nızamı qabıl etildi.
Usı nızamǵa kóre:
huqıqbuzarlıq - sadır etilgenligi ushın xákimshilik yaki jınayıy juwapkershilik názerde tutılǵan ayıplı huqıqqa qarsı qılmıs (háreket yaki háreketsizlik);
Huqıqbuzarlıqlar profilaktikasınıń tiykarǵı wazıypaları tómendegilerden ibarat:
- shaxstıń huqıqları, erkinlikleri hám nızamlı máplerin qorǵawdı támiyinlew;
- jámiyette huqıqıy sana hám huqıqıy mádeniyattı asırıw, nızamshılıqtı bekkemlew, sonday-aq korrupciyaǵa qarsı qatnasıqtı shólkemletiriw;
- huqıqbuzarlıqlardıń sadır etiliw sebepleri hám olarǵa imkaniyat berip atırǵan shárt-shárayatlardı anıqlaw, uyreniw, saplastırıw boyınsha is-ilájlerdi kóriw;
- huqıqbuzarlıqlardan jábirleniwshilerdi, huqıqbuzarlıqlar sadır etiwge beyim bolǵan, huqıqbuzarlıq sadır etken, sol qatarda aldın sudlanǵan hám azatlıqtan ayırıw orınlarınan azat etilgen shaxslardı sociallıq reabilitaciya etiw hám sociallıq beyimlestiriw;
- fizikalıq shaxslardıń huqıqbuzarlıqlardan jábirleniwshilerge aylanıw qáwipin kemeytiriw;
- huqıqbuzarlıqlar profilaktikasın tuwrıdan-tuwrı ámelge asırıwshı hám onda qatnasıwshı uyımlar hámde mekemeler iskerliginiń óz-ara baylanısın támiyinlew hám olardıń iskerligin muwapıqlastırıwdan ibarat.
Huqıqbuzarlıqlar profilaktikasınıń túrleri tómendegilerden ibarat:
- huqıqbuzarlıqlardıń ulıwma profilaktikası;
- huqıqbuzarlıqlardıń arnawlı profilaktikası;
- huqıqbuzarlıqlardıń jeke tártiptegi profilaktikası;
- huqıqbuzarlıqlardıń viktimologik profilaktikasınan ibarat.
Huqıqbuzarlıqlar profilaktikasın tuwrıdan-tuwrı ámelge asırıwshı uyımlar hám mekemeler sistemasına tómendegiler kiredi:
- ishki isler uyımları;
- prokuratura uyımları;
- Ózbekstan Respublikası Ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw mámleketlik komiteti;
- Ózbekstan Respublikası Jaslar isleri agentligi hám onıń aymaqlıq bólimleri.
Keyingi jıllarda huqıqbuzarlıqlar profilaktikası ham jınayatshılıqqa qarsı guresiw baǵdarında kompleks is-ilájler ámelge asırılıp, mámlekette huqıq ustemli-gin támiyinlewde unamlı nátiyjelerge hámde kriminogen jaǵdaydı sezilerli dárejede jaqsılawǵa erisildi.
Biraq mámleketlik uyımlar kópshilik jaǵdaylarda huqıqbuzarlıqlar profilaktikası tek ǵana huqıq qorǵaw uyımlarının wazıypası sıpatında bahalanıp, aqıbette usı baǵdarǵa lazım dárejede itibar qaratpaǵanlıǵı, huqıqbuzarlıqlardıń sistemalı turde sadır etiliwine baylanıslı sebep hám shárt-sharayatlardı anıqlaw hám olardı saplastırıw boyınsha is-ilájlerdi islep shıǵıw ónimdarlıǵı kutilgen nátiyjelerdi bermey atırǵanlıǵı sebepli huqıqbuzarlıqlar profilaktikası hám jınayatshılıqqa qarsı gúresiw boyınsha jumıslardı muwapıqlastırıwdıń tásirsheń sistemasın jaratıw, nızam buzılıwlardıń aldın alıw hám olardı saplastırıwdıń zamanagóy shólkemlestiriw-huqıqıy mexanizmlerin ámeliyatqa engiziw maqsetinde Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń
2017 jıl 14 mart kúni «Huqıqbuzarlıqlar profilaktikası hám jınayatshılıqqa qarsı guresiw sistemasın jánede jedellestiriw is-ilájleri haqqında»ǵı
PQ-2833 sanlı qararı qabıl etilip, oǵan kóre:
- huqıqbuzarlıqlardıń ónimli profilaktikasın ámelge asırıw mámleketlik uyımları, sol qatardan huqıq qorǵaw, jergilikli mámleketlik uyımlar, basqa mámleketlik shólkemler, sonday-aq hojalıq basqarıw uyımlarınıń baslı wazıypası hám olardıń tiykar-ǵı jónelisleri belgilep berildi;
- huqıqbuzarlıqlar profilaktikası hám jınayatshılıqqa qarsı gúresiw boyınsha respublika uyımlarara komissiya shólkemlestirildi;
- hápteniń hár piyshembi kúni «Huqıqbuzarlıqlar profilaktikası kúni» etip belgilendi.
Bunnan tısqarı halıqtıń huqıqıy sana hám huqıqıy mádeniyatın asırıwǵa baylanıs-lı jumıslar ónimdarlıǵın jánede jedellestiw, puqaralardıń siyasiy-social ózgerisler menen birgelikte huqıqıy bilimlerin asırıp barıwdıń zamanagóy usılların engiziw, sonday-aq, halıqtıń, ásirese jaslardıń zıyanlı maǵlıwmatlardan qorǵaw boyınsha bekkem huqıqıy immunitetin payda etiw maqsetinde Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2019 jıl 09 yanvar kúni «Jámiyette huqıqıy sana hám huqıqıy mádeniyattı asırıw sistemasın túpten jedellestiriw haqqında»ǵı PP-5618 sanlı pármanı qabıl etilip, oǵan kóre «Joqarı huqıqıy mádeniyat - mámleket rawajlanıwınıń kepili» degen uran astında «Jámiyette huqıqıy mádeniyattı asırıw» Koncepciyası tastıyıqlandı.
Usı orında huqıqbuzarlıqqa qarsı guresiwdiń eń sınalǵan usılı huqıqıy sana hám huqıqıy mádeniyat túsinigine toqtalıp ótiw orınlı dep esaplayman.
huqıqıy sana - puqaralardıń huqıq hám nızamshılıqqa baylanıslı kóz-qarası, olardıń sezimleri, ámeliy tájriybeler nátiyjesinde payda bolǵan huqıqqa qatnasıqların kórsetedi.
huqıqıy mádeniyat - puqaralardıń mámleket hám huqıq haqqındaǵı eń áhmiyetli hám lazım dárejedegi bilimlerdi iyelep alıwı, ámeldegi normativ-huqıqıy hujjetler haqqındaǵı túsiniklerdi analiz etiw uqıbı hám olardan tuwrı paydalanıw qábiyletine túsiniledi.
Kegeyli rayonı Ádillik bólimi
Yuridikalıq xızmet kórsetiw
orayı bas yuriskonsultı I.Aleuatdinov