Янгиликлар
29
Huqıqbuzarlıqlar profilaktikası. Korrupciyanıń unamsız aqıbetleri juwapkershilik sharaları
Huqıqbuzarlıqlar profilaktikası.
Korrupciyanıń unamsız aqıbetleri juwapkershilik sharaları
Mámleketimizde korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawında ahmiyetli huqıqıy reformalar hám mámleket hám jámiyet ómiriniń bárshe tarawlarında korrupciyanıń aldın alıw hám oǵan qarsı gúresiwge qaratılǵan mámleketlik siyasatınıń nátiyjeligin asırıw maqsetinde ámeliy isler ámelge asırılmaqta.
Atap aytqanda Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2019-jıl 27-may kúngi PP-5729-sanlı “Ózbekstan Respublikasında korrupciyaǵa qarsı gúresiw sistemasın jánede jetilistiriw is-ilajları haqqında”ǵı Pármanında 2019-20020-jıllarda korrupciyaǵa qarsı gúresiw boyınsha mámleketlik dástúr tastıyıqlanıwı, mámleketlik hákimiyatı hám basqarıw organları, jámiyetlik birlespeler hám basqa shólkemler mámleketlik dástúrdiń hár bir bánti boyınsha maqsetlerge erisiwde nátiyjelik indikatorların islep shıǵıwı, Ózbekstan Respublikası Oliy Majlis palatalarında korrupciyaǵa qarsı gúresiw hám sud-huqıq máseleleri boyınsha komitetler shólkemlestiriliwi, 2019-jıl 1-iyuldan baslap mámleketlik organlar ózlerine júklengen wazıypa hám funkciyalardı ámelge asırıwda júzege keletuǵın korrupciyalıq qáwip-qáterlerdi waqtı-waqtı menen májbúriy bahalaw hám nátiyjeleri boyınsha eń kóp dus keletuǵın mámleketlik xızmetkerlerdiń iskerlik tarawları hám lawazımları sonday-aq, korrupciyalıq qáwip-qáterlerdi minimum dárejege túsiriw sharaların kóriwi hám Párman menen “Korrupciyasız taraw” joybarın hám bul joybardı basqıshpa-basqısh tarawlarǵa engiziw belgilengen.
Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2020-jıl 29-iyun kúngi PP-6013-sanlı “Ózbekstan Respublikasında korrupciyaǵa qarsı gúresiw sistemasın jánede jetilistiriw boyınsha qosımsha is-ilajlar haqqında”ǵı Pármanı menen korrupciyaǵa qarsı gúresiw boyınsha arnawlı organ Ózbekstan Respublikası Korrupciyaǵa qarsı gúresiw Agentligi shólkemlestirildi.
Agentlik korrupciyanıń aldın alıw hám oǵan qarsı gúresiw tarawında mámleketlik siyasattı qáliplestriw hám ámelge asırıw, mámleketlik organlar, ǵalaba xabar quralları, puqaralıq jámiyeti institutları hám basqa mámleketlik emes sektor wákilleriniń birgeliktegi nátiyjeli iskerligin támiyinlew sonday-aq, usı tarawda xalıqaralıq birge islesiw ushın juwapker bolǵan arnawlı mámleketlik organ etip belgilendi.
Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2022-jıl 12-yanvar kúngi PQ-81-sanlı “Korrupciyaǵa qarsı gúresiw jumıslarınıń nátiyjeliligin reyting bahalaw sistemasın engiziw ilajları haqqında”ǵı Qararı qabıl etildi. Qararǵa muwapıq, korrupciyaǵa qarsı gúresiw jumıslarınıń nátiyjeliligin reyting bahalaw sisteması engizilıwi, onda reyting bahalaw belgilengen indikatorlar tiykarında ámelge asırılıwı, reyting bahalaw sisteması 2022-jıl 1-fevraldan baslap, eksperiment tárizinde, óz jumısında korrupciyaǵa qarsı menedjment sistemasın engizip atırǵan 26 mámleketlik shólkemlerdiń jumısına, 2022-jıl 1-iyulden barlıq mámleketlik shólkemlerdiń jumısına engiziliwi, reytin bahalaw «E-Anticor.uz» elektron platforması arqalı shólkemlestiriliwi, korrupciyaǵa qarsı gúresiw jumıslarınıń nátiyjeliligi 0 balldan 100 ballǵa shekem reytingde bahalanıp, jumıs nátiyjeliligi “jaqsı”, “qanaatlandırarlı” hám “qanaatlandırarsız” kategoriyalarǵa ajıratılıwı Bunda, jumısı:“jaqsı” dep bahalanǵan mámleketlik uyımlardıń korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawındaǵı unamlı tájriybesin eń jaydırıw boyınsha ilajlar belgilenedi hám ámelge asırıladı;“ qanaatlandırarlı” dep bahalanǵan mámleketlik shólkemlerine olardıń korrupciyaǵa qarsı gúresiw boyınsha jumısların jánede jaqsılaw boyınsha usınıslar kirgiziledi;“ qanaatlandırarsız” dep bahalanǵan mámleketlik shólkemlerinde korrupciyaǵa qarsı gúresiwde anıqlanǵan kemshiliklerdi saplastırıw hámde olardıń usı baǵdardaǵı jumısların jaqsılawǵa qaratılǵan ilajlar baǵdarlaması islep shıǵıladı, onıń orınlanıwı boyınsha tiyisli basshılardıń esabatların hár sherekte korrupciyaǵa qarsı gúresiw boyınsha milliy keńestiń jıynalıslarında esitiliwi, izbe-iz eki jıl dawamında korrupciyaǵa qarsı gúresiw nátiyjeliligi «qanaatlandırarsız» dep tabılǵan mámleketlik shólkemler basshılarına intizamiy juwapkershilik sharaların qollaw máselesi kórip shıǵılıwı belgilengen.
Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabinetiniń 31.12.2020-jıldaǵı 829-sanlı Qararı menen korrupciyaǵa baylanıslı huqıqbuzarlıq haqqında xabar bergen yaki oǵan qarsı gúresiwge basqa formada járdem bergen puqaralardı xoshametlew tártibi haqqındaǵı Reje tastıyıqlanǵan bolıp, Rejege kóre, korrupciyaǵa baylanıslı huqıqbuzarlıq haqqında xabar bergen shaxslar tómendegi tiykarlardan biri bolǵanda bir mártelik pul sıylıǵı menen xoshametlenedi: ózlerine qarata para talap etken shaxs yamasa ózlerine málim bolǵan korrupciyaǵa baylanıslı huqıqbuzarlıq haqqında korrupciyaǵa qarsı gúresiwshi uyımlar (Bas prokuratura, Mámleketlik qáwipsizlik xızmeti, Ishki isler ministrligi, Bas prokuratura janındaǵı ekonomikalıq jınayatlarǵa qarsı gúresiw departamenti)ǵa bergen xabarı tiykarında bunday huqıqbuzarlıq ashılsa; korrupciyaǵa baylanıslı jınayattı islegeni ushın izlewde bolǵan shaxs haqqında huqıq qorǵaw uyımlarına berilgen xabar tiykarında izlewdegi shaxs uslanıwı (huqıq qorǵaw uyımlarınıń xızmetkerleri bunnan tısqarı). Soǵan kóre, korrupciyaǵa baylanıslı huqıqbuzarlıq haqqında xabar bergen yamasa korrupciyaǵa qarsı gúresiwge basqasha tárizde járdemlesken shaxslar tiyislinshe BEMnıń 3 esesinen 25 esesine shekem (669 mıń sumnan 5 mln 575 mıń sumǵa shekem) muǵdarda bir mártelik pul sıylıǵı menen xoshametleniwi múmkin. Eger para summası yamasa jetkerilgen zıyan yamasa ózlestirilip atırǵan (ózlestirilgen) múlktiń bahası BEMnıń júz esesinen kóp bolsa, sıylıq anaǵurlım muǵdar ushın – múlk bahasınıń 15 payızı muǵdarında; kóp hám júdá kóp muǵdar ushın – múlk bahasınıń 10 payızı muǵdarında payız esabında esaplanadı.
Sonday-aq, korrupciya menen baylanıslı jınayatlar hám jaza sharaları Ózbekstan Respublikası Jınayat Kodeksinde belgilengen. Oǵan kóre para beriw, para alıw, para alıwda yáki para beriwde qatnasıw (vositashilik qılıw) ámeliyatda eń kóp ushırasıp atırǵan korrupciya menen baylanıslı jınayatlar esaplanadı. Bunda para muǵdarınıń qansha bolıwına qaramastan usi statylardaǵı jaza sharaları kóriliwi belgilengen.
Bul boyınsha hámde jınayatshılıq hámde huqıqbuzarlıqlar profilaktikası boyınsha ádillik bólimi tárepinen máhállelerde, miynet jáámátlerinde, bilimlendiriw mekemelerinde awızeki, Ǵalaba xabar quralları televedenie, radio, gazetalarda, social tarmaqlar arqalı huqıqıy úgit násiyat ilajları ámelge asırılıp kelinbekte.
Juwmaqlap aytqanda korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawındaǵı jumıslar hám huqıqıy reformalar elede jetilistiriledi.
Qanlıkól rayonı ádillik bólimi
bas másláhátshisi B.Matjanova