Янгиликлар
13
Aldawshıllardıń (jalatay) qurbanına aylanıp qalmayıq.
Búgingi kúnde aldawshılıq hám isenimdi keri maqsette paydalanıw jınayatları kóbeyip barmaqta. Adamlar aldawshılardiń gáplerine tezde isenip, aldanıp qalıp atır.
Aldawshılıq jınayatı — ekonomika salasındaǵı jınayatlar gátarına kirip, jınayat kodeksiniń 168-statyasında (jalatay) bul jınayatqa túsinik berilgen.
Oǵan kóre aldawshılıq, aldaw yamasa isenimdi keri maqsette paydalanıw jolı menen ózgeniń múlkin yamasa ózgeniń múlkine bolǵan huqıqın qolǵa kirgiziw bolıp tabıladı.
Isenimdi keri maqsette paydalanıw — ayıplanıwshınıń múlk iyesi menen ortasındaǵı isenimli múnásebetlerinen óz nápsi maqsetlerinde paydalanıw bolıp tabıladı. Isenimge túrli jaǵdaylar, mısalı, ayıplı shaxstıń xızmet ornı yamasa onıń jeke aǵayınshılıq múnásebetleri sebep bolıwı múmkin. Mısalı, qońsısın miynet migratsiyası menen shuǵıllanatuǵın shólkemde islewin bilgen puqara sırt elge jumısqa jiberiwge járdem beriwdi soraydı. Eger qońsısında bunday wakillik bolmasa -da, ol isenimine kiredi hám iseniminen paydalanıp, sırt elge jibera alıwın aytıp, onıń pul qarjıların qolǵa kiritedi.
Sońǵı jıllarda aldawshılıq jınayatınıń kóbeyip baratırǵanlıǵı sebepli 2016-jıl 26-dekabrdegi nızam menen Jınayat kodeksiniń 168-statyasındaǵı juwapkerlik kúsheytirildi. Sonıń menen birge, Joqarı sud plenuminiń aldawshılıqqa tiyisli isleri boyınsha sud ámeliyatı haqqındaǵı sheshimi jańadan islep shıǵılıdı hám qabıllandı.
Jinayat Kodeksiniń 168-statyası 4 bólimnen ibarat bolıp, 1-bóliminde bazalıq esaplaw muǵdarınıń 50-100 esesinde járiyma, 2 jılǵa shekem miynet penen dúzetiw jumislari yamasa 3 jılǵa shekem azatlıqtan sheklew yamasa azatlıqtan ayırıw jazası názerde tutılǵan.
2-bóliminde belgili muǵdarda, bir topar shaxslar yamasa kompyuter texnikasınan paydalanıp ámelge asırılǵan aldawshılıq ushın bazalıq esaplaw muǵdarınıń 100-300 esesinde járiyma, 3 jılǵa shekem miynet penen dúzetiw jumısları yamasa 3 jıldan 5 jılǵa shekem azatlıqtan sheklew yamasa azatlıqtan ayırıw jazası názerde tutılǵan.
3-bóliminde kóp muǵdarda, tákraran yamasa qáwipli retcidivist tárepinen, xızmet lawazımınan paydalanıp ámelge asırılǵan aldawshılıq ushın bazalıq esaplaw muǵdarınıń 300-400 esesinde járiyma, 2-3 jıl miynet penen dúzetiw jumısları yamasa 5 jıldan 8 jılǵa shekem azatlıqtan sheklew yamasa azatlıqtan ayırıw jazası názerde tutılǵan.
4-bóliminde júdá kóp muǵdarda, oǵada qáwipli retcidivist tárepinen, birlesken topar yamasa onıń máplerin gózlep ámelge asırılǵan aldawshılıq ushın bazalıq esaplaw muǵdarınıń 400-600 esesinde járiyma yamasa 8 jıldan 10 jılǵa shekem azatlıqtan sheklew yamasa azatlıqtan ayırıw jazası názerde tutılǵan.Házirgi waqıtta aldawshılıqtiń taza túrleri payda bolıp atır.Mısalı, olar Pensiya qorınan atınan qońıraw etedı, hámme maǵlıwmatlarıńızdı aytıp: tolıq at, mánzil, jumıs ornı, ótken jıllar ushın pensiya qayta esaplanǵanlıǵın (tiykarınan bıyılǵı jılılar dawamında qayta esap-kitap etilmegen) hám telefon arqalı qayta dizimnen ótiwdi usınadı. Olar plastık kartalarıńızdıń birinshi nomerlerin aytip ( olar hámmede birdey) isenimge kiredi hám keyingi nomerlerdi soraydi . " Keyin olar sizden tezlik penen SMS-xabarda alǵan KOD tı aytıwıńızdı soraydı - hám usınıń menen birge, kartadaǵi pullarıńızdı sheship aladı.
Telefonıńızǵa kelgen tanıs emes siltemelerdi achpań! Ásirese, bul nomerge karta biriktirilgen bolsa.
Nókis rayonı ádillik bólimi baslıǵı w.w.a A.Dastenov