Янгиликлар
12
Konstituciyalıq reformalar: Ózbekstanda ólim jazası qadaǵan etiledi – jańa konstitutciyada insan huqıqları qádiri eń tiykarǵi qádiriyat.
Ózbekstandaǵı Konstitutsiya reforması milliy ústin turatuǵın baǵdarlarımızǵa uyqas bolıp, mámleketti turaqlı rawajlandırıwdıń huqıqıy tiykarların jáne de bekkemleydi. Bul jurtımızda ámelge asırılıp atırǵan tereń reformalar, jańa Rawajlanıw strategiyasın ámelge asırıwdıń nızamshılıq tiykarların jetilistiriw procesiniń logikalıq dawamı bolıp tabıladı.
Bárinen burın, insan qadrini kóteriw rasında mámleketlik hákimiyatı uyımlarınıń konstituciyalıq minneti hám ústin turatuǵın wazıypası bo'lıwı shárt. Sebebi insan-mámleket hám jámiyet ushın maqsetke erisiw quralı emes, kerisinshe, áne sol maqsettiń bas mazmunı hám dáregi hám de eń joqarı qádiriyat bolıwı kerek.
Konstituciyamızǵa “Ózbekstanda ólim jazası qadaǵan etiledi”, degen taǵı bir zárúrli normanı kirgiziw usınıs etildi. Nege degende, “jasaw huqıqı — hár bir insannıń tábiyiy huqıqı. Kóplegen mámleketlerdiń Konstituciya hám nızamlarında hám de insan huqıqların tiyisli xalıqaralıq hújjetlerde sáwlelengen “Miranda qaǵıydası”na kóre, shaxstı ustaw, onıń huqıqları hám ne sebep uslanǵanı ápiwayı tilde túsintiriliwi shárt.
Sońǵı jıllardaǵı reformalar Prezidentimizning "Xalıq-nızam dóretiwshi" ideyasınıń turmıslıǵı hám dáwirmiz talabına qanshellilik sáykesligin kórsetti. Bir ǵana mısal: búginge shekem Konstituciyalıq nızam joybarı pútkil xalıq talqılawına shıǵarılǵannan keyin 1-avgustqa shekem 150 mińnen aslam usınıs kelip túsken.
Eskertip ótiw kerek, Konstituciyalıq komissiyanıń juwmaqları hámde Oliy Májlis Nızamshılıq palatasınıń deputatları tárepinen “Ózbekstan Respublikasınıń Konstituciyasına ózgeris hám qosımshalar kirgiziw haqqında”gi Konstituciyalıq nızam joybarı islep shıǵılıp, 2022-jıl 21-iyun kúni parlament tómengi palatasına kirgizildi. Olardıń juwmaqları tiykarında sol jılı 24-iyun kúni Konstituciyalıq nızam joybarı birinshi oqılıwında qabıllandı. “Nızam joybarlarınıń putkil xalıq talqılawı haqqında”gi nızam hámde Nızamshılıq palatasınıń tiyisli sheshimine tiykarlanıp, Konstituciyalıq nızam joybarı ámeldegi 2022 jıl 25-iyunnan 5-iyulga shekem putkil xalıq talqılawına qoyıldı. Konstituciyalıq nızam joybarı “Xalıq sózi” gazetasi hám “Meniń konstitutsiyam. uz” elektron platformasinda daǵaza etildi. Konstituciyalıq reformalarǵa xalqımız hám jámiyetshiliktiń úlken qızıǵıwshılıq menen qaragani hám de puqaralar tárepinen bildirilgen tileklerden kelip shıǵıp, Oliy Majlis Nızamshılıq palatasınıń tiyisli qararlarına muwapıq, Konstituciyalıq nızam joybarınıń putkil xalıq talqılawı múddeti eki márte uzaytırılıp, 2022-jıl 1-avgust kúnine shekem dawam ettirildi. Kelip túsken usınıslar juwapker komitetler aǵzaları tárepinen qatar kriteryalar tiykarında tereń analiz etildi.
Konstituciyalıq nızam joybarı mazmun-mánisine kóre, “insane-jámiyet-mámleket”, “Jańa Ózbekstan-sociallıq mámleket” degen principlerdi konstituciyalıq qaǵıyda retinde tamǵalawǵa, insanparwar mámleket qurıwǵa, insan huqıqların qorǵawı jáne sociallıq qáwipsizligin kúsheytiwge qaratılǵan. Sol sebepli, “Jámiyet-reformalar baslamaları” degen iygilikli ideya sheńberinde tiykarǵı nızamımızda puqaralıq jámiyeti institutlarınıń ornı hám mártebesi konstituciyalıq tárepten bekkemlenip atır, shańaraq institutın rawajlandırıw, iygilikli insaniy qádiriyatlarimiz keleshek áwladlarǵa zálelsiz jetkiziw, milletleraralıq tatıwlıqtı jáne de bekkemlew boyınsha konstituciyalıq tiykarlar belgilenip atır.
Shomanoy rayonı ádillik bólimi YXKO basliǵi B.J.Utemuratov