Янгиликлар
09
Huqıqbuzarlıqlar profilaktikası
Búgingi kúnde respublikamızda huqıqbuzarlıqlar profilaktikası boyınsha kóplegen ózgerisler bolıp atır.Huqıqbuzarlıqlar – bul islengenligi ushın hákimshilik yamasa jınayıy juwapkershilik názerde tutılǵan huqıqqa qarsı qılmıs bolıp esaplanadı.Huqıqbuzarlıqlar profilaktikası bolsa huqıq tártibin saqlaw hámde bekkemlew, huqıqbuzarlıqlardı anıqlaw, olardı saplastırıw hámde huqıqbuzarlıqlardıń isleniw sebeplerin hám oǵan imkán beretuǵın shárt-sharayatların anıqlaw, saplastırıw maqsetinde qollanatuǵın huqıqbuzarlıqlar ulıwmalıq, arnawlı, jeke tártiptegi hám viktimologikalıq profilikatasınıń huqıqıy sociallıq shólkemlestiriw hám basqa ilájlar sisteması.
Huqıqbuzarlıqlar profilaktikasınıń tiykarǵı wazıypaları tómendegilerden ibarat:
-shaxstıń huqıqları, erkinlikleri hám nızamlı máplerin qorǵawdı támiyinlew;
-huqıqbuzarlıqlar isleniwiniń sebeplerin hám olarǵa imkán beretuǵın
shárt-sharayatlardı anıqlaw, úyreniw, talqılaw hám saplastırıw is-ilájların kóriw;
-huqıqbuzarlıqlardan jábir kórgenlerdi, huqıqbuzarlıqlar islewge meyil bolǵan, huqıqbuzarlıqlar islegen, sonday-aq aldın sudlanǵan hám erkinen ayırıw orınlarında azat etilgen shaxslardı sociyallıq reabilitaciya etiw hám sociyallıq maslastırıw;
-fizikalıq shaxslardıń huqıqbuzarlıqdan jábirleniwshige aylanıw qáwpin kemeytiriw;
-er-jetpegenlerdiń baqlawsızlıǵı, qarawsızlıǵı, olar tárepinen huqıqbuzarlıqlar yamasa basqa sociallıq turmısqa qarsı is-háreketler isleniwiniń aldın alıw, olarǵa imkan beretuǵın sebeler hám shırt-sharayatlardı anıqlaw hám saplastırıw;
-sociyallıq jaǵdayı awır bolǵan shaxs hám shańaraqlardı sociyallıq-pedagogik reabilitaciya etiw;
-er-jetpegenlerdi huqıqbuzarlıqlar yamasa basqa sociyallıq turmısqa qarsı
is-háreketlerin islewge tartıw halatların anıqlaw hám olarǵa shek qoyıw;
-huqıqbuzarlıqlar profilaktikasın tuwrıdan-tuwrı ámelge asırıwshı hám onda qatnasıwshı organlar hámde shólkemler iskerliginiń óz-ara sherikligin támiyinlew hám olardıń iskerligin muwapıqlastırıw bolıp tabıladı.
Tiykarǵı principleri bular nızamlılıq, insaniylıq, sitemalıq, isendiriw usulınıń ústemligi, tásir kórsetiw is-ilájların parıqlaw hám jeke tártiptegi jantasıw.
Huqııqbuzarlıqlar profilaktikasınıń túrleri tómendegiden ibarat:
-huqıqbuzarlıqlardıń ulıwma profilaktikası;
-huqıqbuzarlıqlardıń jeke tártiptegi profilaktikası;
-huqıqbuzarlıqlardıń viktimologik profilaktikası;
-huqıqbuzarlıqlardıń arnawlı profilaktikası bolıp esaplanadı.
Bul taraw boyınsha Ózbekistan Respublikası huqıqbuzarlıqlar profilaktikası haqqındaǵı nızamdı nızamshılıq palatası tárepinen 2013-jı oktyabrde qabıl etilgen, 2014-jıl 10-aprelde maqullanǵan. Usı nızamnıń tiykarǵı maqseti huqıqbuzarlıqlar profilaktikası tarawaındaǵı qatnasıqlardı tártipge salıwdan ibarat. Nızamda huqıqbuzarlıqlardıń isleniw sebepleri, olarǵa jaǵday jartatatın shárt-sharayatlardı anıqlaw, olardı saplastırıw jolları haqqında anıq maqsetler názerde tutuılǵan.Huqııqbuzarlıqlar profilaktikasın tuwrıdan-tuwrı ámelge asırıwshı organlar hám shólkemlerge tómendegiler kiredi:
-Ishki isler;
-prokuratura organları;
-Mámleketlik qáwipsizlik xızmeti organları,
-ádillik organları;
-mámleketlik bajıxana xızmeti organları;
-mámleketlik salıq xızmeti organları;
-miynet hám xalıqtı sociallıq qorǵaw organları;
-bililmlendiriwdi má.mleket tárepinen basqarıw organları hám shólkemleri;
-mámleketlik den sawlıqtı saqlaw sisitemasın basqarıw organları hám shólkemleri;
-Ózbekistan Respublikası Tábiyattı qorǵaw mámleketlik komiteti organları.
Ayırım túrddegi huqıqbuzarlıqlardıń, shaxslar taypasınıń kóbeyiwi hámde jámiyet qáwipsizligi hám jámiyetlik tártipke, shaxs, jámiyet hám mámleket máplerine qáwip salıwshı qáwiip-qaterler hám qáwiplerdiń júzege keliwi huqıqbuzarlıqlardıń arnawlı profilaktikasın ámelge asırıw ushın tiykar boladı.Arnawlı profilaktika tómendei shaxslar ortasında alıp barıladı. Bular aldın sudlanǵan, alkogol, giyabentlik zatları, psixotrop zatlardı hám es-aqıl iskerligine tásir etiwshi basqa zatlardı paydalanıwshılar hám er-jetpegenler bolıp tabıladı.Nızamda kórsetiliwi boyınsha birinshi orında jaslar turatuǵınlıǵı sonıń ushında jaslarǵa keń túsinik beriwden ibarat bolıp tabıladı. Sonday-aq, olarǵa tárbiyalıq tásir kórsetiw jolınan barıw nátiyjeli ekenligida esapqa alınǵan.Huqıqbuzarlıqlar profilaktikası boyınsha Ózbekistan Respublikası Prezidentiniń 2017-jıl 14-marttaǵı PQ-2833-sanlı qararına muwapıq hár piyshembi kúni «Huqıqbuzarlıqlar profilaktikası» kúni dep járiyalandı.
Shımbay rayonı yuridikalıq xizmet
kórsetiw orayi bas yuriskonsultı A.Nurabullayev