Янгиликлар
15
Gender ten'lik haqqindag'i Nizamg'a eki jil, neler ozgerdi
Belgili bolg'anday, 2019-jil, 2-sentyabirde qabil etilgen «Hayal-qizlar ha'm erkekler ushin ten' huquq ha'mde imkaniyatlar kepillikleri haqqinda»g'i O'zbekstan Respublikasinin' Nizami Hayal-qizlardin' ja'miettegi ornina qaratilg'an huquqiy qorg'aw, huquqiy kepillik sipatinda maqullang'an edi.
Quwanishlisi ta'repi sonda, min' jillardan beri ja'miyette hayal ha'm erkek ortasindag'i ten'sizlik ha'm oni sheshiw ma'selesi muddeti aktual bolip kelgen huquqiy qatnasiqlardin' qanday da'rejede a'hmiyetligine qaratilg'an Nizam bolip esaplanadi. Atap aytqanda , Nizamnin' 1-statyasinda belgilep o'tilgendey, Nizamnin' ma'qseti Hayal-qizlar ha'm erkekler ushin ten huquq ha'mde imkaniyatlardi ta'minlew salasindag'i qatnasiqlardi ta'rtipke saliwdan ibarat.
Duris, ha'zir jasap atirg'an da'wir jan'alanip atirg'an O'zbekstannin reformalarinda insan ma'plerinin' u'stinligine qaratilg'an bir waqitta, ele de shan'araqliq konfliktlerdin' ju'da ko'p bo'legi erkekler ta'repinen hayal huquqlarinin' ta'n almasliq jag'daylari sonday-aq, ayrim jag'dailarda ja'miyette de hayal-qizlardin' huquq ha'mde imkaniyatlarinda jeterlishe a'hmiyet berilmey atirilg'ani haqiyqat.
Usi Nizamnin ja'ne bir huquqiy kepilligi bul O'zbekstan Respublikasi konstitutsiyasinin' 46-statyasinda "Hayal-qizlar ha'm erkekler ten' huquqli bolip esaplanadi” dep, bergilengen. Demek, gender tenliginin' de haliq araliq huquqiy, Konstitutsiyaliq huquqiy tiykari kepillengen. Gender ten'ligi sotsiyalliq tenlikti de an'latadi. Bunday ten'likti ta'minlew ushin Konstitutsiya ha'm nizamlarg'a za'rur qa'riydalardi kirgiziwdin o'zi jeterli emes.
«Hayal-qizlar ha'm erkekler ushin ten' huquq ha'mde imkaniyatlar kepillikleri haqqinda»g'i O'zbekstan Respublikasinin Nizamina ko're, Hayal-qizlar ha'm erkekler ushin ten' huquq ha'mde imkaniyatlardi ta'minlew salasindag'i ma'mleket siyasatin tiykarg'i bag'darlari, usi salada ma'mleketlik basqariw mehanizmleri bbelgilendi.
Atap-aytqanda Hayal-qizlardin' gender kemsitiliwine jol qoymaw ma'qsetinde O'zbekstan Respublikasinin Gender ten'likti ta'minlew ma'seleleri boyinsha komissiya du'zildi.
Komissiyanin' tiyikargi waziypalari Hayal-qizlardin ha'm erkekler ushin ten' huquq ha'mde imkaniyatlardi ta'minlew salasindag'i jeke ma'mleketlik siyasatti a'melge asiriw, usi salada ma'mleketlik bag'darlamalardi, milliy ha'reketler rejelerin ha'm strategiyalarinin' islep shig'arie ha'm a'melge asiriwda qatnasiw , usi salada islengen isler boyinsha ha'm jili O'zbekstan Respublikasi Oliy Ma'jlisine ma'limleme beriw hayal-qizlardin ha'm erkekler ushin ten' huquq ha'mde imkaniyatlardi ta'minlew ha'm bul jolda haliq araliq standartlarg'a boysiniw tarawinda haliq araliq sho'lkemler, sirt ellerdin' tiyisli organlari menen birge islewshilikti a'melge asiriwdan ibarat.
Ayrim statistikalarg'a qarag'anda, o'tken jili 166,3 min' hayal-qizlar toliq jumisqa ornalastirildi. 31,3 min' ka'sip-o'nerge oqitildi. 48,4 jumissiz hayallarg'a jumissizliq napaqasi tayanlanip, sotsiyalliq qorg'awg'a alindi. Mayiplig'i bolg'an 4,7 min'nan ziyat halallarg'a turmisliq tehnikalar alip berildi. 18,6 mlrd sum qarji esabina 1 min' 40 awir sotsiyalliq jag'dayg'a tusip qalg'an hayal-qizlardan uy-jay sharayatlari jaqsilandi.
Qorg'aw orderi, reabilitatsiya oraylari, isenim telefoni, Najat mobil qosimshalari hayallari menen soylesiw sistemalari jaratildi, qala berse o'tken jildin' 25-noyabilinen 10 dekabirine shekem zorliqqa qarsi 16 kunlik kompaniyasi o'tkizildi.
“O'zbekstan Respublikasinin ayrim nizam hujjetlerine o'zgertiwler kirgiziw haqqinda ” 683-sanli Nizamina ko're, «Hayal-qizlar ha'm erkekler ushin ten' huquq ha'mde imkaniyatlar kepillikleri haqqinda»g'i O'zbekstan Respublikasinin Nizaminin' 2, 9, 12, 15, 28, 29 ha'mde 31-statyalarinda o'zgertiwler kirgizildi.
Sonday-aq usi nizamg'a muwapiq, 2020-jildin' 30-mart kuni O'zbekstan Respublikasi Ministrler Kabinetinin' «Normativ-huquqiy hujjetler ha'm olardin' joybarlarin gender-huquqiy ekspertizadan o'tkiziw ta'rtibi haqqindag'i rejeni tasdiqaw haqqinda » 192-sanli qarari qabilqilindi.
Ellikqala rayoni a'dillik bo'liminin
bas Ma'sla'ha'tshisi N.N. Tairov