Савол: Турмушда келишмовчилик туфайли 2014 йил май ойида суд орқали қонуний ажрашдик. Кейин яна турмушга чиқдим. Турмуш ўртоғим 2015 йил сентябр ойида бахтсиз ҳодиса сабабли оламдан ўтди. У билан қонуний никоҳдан ўтмаганман. Иккинчи турмушимдан 2015 йил октябр ойида фарзандим туғилди. Эътиборсизлик сабабли суднинг ҳал қилув қарори бўйича ажрашганлик ҳақида гувоҳнома олмаганман. Фарзандимга туғилганлик ҳақида гувоҳномани қандай оламан, уни вафот этган турмуш ўртоғим номига олишим мумкинми?
Н.Собирова Ўзбекистон ОФЙ
Жавоб: Ўзбекистон Республикаси Оила кодексининг 47-моддасига мувофиқ никоҳ фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд этиш органида никоҳдан ажратилганлик рўйхатга олинган кундан бошлаб тугатилади.
Ўзбекистон Республикси Адлия вазирининг 2013 йил 31 декабрдаги 400-мҳ-сонли буйруғи билан тасдиқланган “Фуқаролик ҳолати далолатномаларини ёзиш органларида иш юритиш тартиби тўғрисида”ги Йўриқноманинг 51-бандига асосан агар боланинг онаси бошқа шахс билан қонуний никоҳда турган бўлса, оталикни белгилаш тўғрисидаги аризага никоҳда турган эрнинг у билан қонуний никоҳда бўлган онадан туғилган болага нисбатан оталикни белгилашга ёки боланинг туғилишини ёлғиз она аризаси асосида қайд этилишига нотариал тасдиқланган розилиги илова қилиниши ёки у ФҲДЁ органига келиб бунга ёзма равишда ўз розилигини билдириши лозим. Бундай розилик ФҲДЁ органи раҳбари томонидан тасдиқланади.
Розилик аризасида қуйидагилар кўрсатилган бўлиши лозим:
“Мен билан қонуний никоҳда турган фуқаро Н.Собировадан 2015 йил 16 октябрда туғилган ўғил фарзанднинг биологик отаси эмасман, болага нисбатан келгусида ота-оналик ҳуқуқини даъво қилмайман, боланинг туғилишини ёлғиз она аризаси асосида қайд этилишига ёки болага нисбатан унинг ҳақиқий отаси томонидан оталик белгиланишига қарши эмасман”.
Сизнинг 2015 йил 16 октябрда туғилган ўғил фарзандингиз биринчи турмуш ўртоғингиз билан қонуний никоҳда турган даврда туғилганлиги учун фарзандингизнинг туғилганлиги энг аввало қонуний никоҳда турган турмуш ўртоғингизнинг розилиги олиниб, ёлғиз она аризаси асосида расмийлаштирилади.
Кейин боланинг ҳақиқий отаси томонидан оталик белгиланиши учун фуқаролик ишлари бўйича туман (шаҳар) судига мурожаат қилишингиз лозим. Чунки, Ўзбекистон Республикаси Оила кодексининг 62-моддасига мувофиқ боланинг онаси билан никоҳда бўлмаган, лекин ўзини боланинг отаси деб тан олган шахс вафот этган тақдирда унинг оталик факти суд томонидан белгиланиши мумкин.
Оталикни белгилаш тўғрисидаги суднинг ҳал қилув қарори қонуний кучга киргандан кейин суд шу қарор нусхасини бола туғилганлиги рўйхатга олинган жойдаги фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд этиш органига юборади ва боланинг туғилганлиги ҳақида далолатнома ёзувига тегишли ўзгартиришлар киритилиб, янги гувоҳнома расмийлаштирилади.
Савол: Суднинг ҳал қилув қарори орқали турмуш ўртоғим оталик ҳуқуқидан маҳрум қилинди. Фарзандимнинг туғилганлик ҳақида далолатнома ёзувининг ота устунига ўзгартириш киритишим мумкинми?
Р.Абдуллаева, Тўрткўл шаҳри
Жавоб: Суд ота-оналик ҳуқуқидан маҳрум қилиш ҳақидаги суднинг ҳал қилув қарори қонуний кучга киргандан кейин уч кун ичида ушбу қарорнинг кўчирмасини боланинг туғилганлиги давлат томонидан рўйхатга олинган фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд этиш органига юборади.
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1999 йил 12 апрелдаги 171-сонли қарори билан тасдиқланган “Фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд этиш қооидалари”нинг 32-бандига мувофиқ ота-оналик ҳуқуқларидан маҳрум қилиш ҳақидаги маълумотлар суднинг қонуний кучга кирган қарорига асосан туғилиш ҳақидаги далолатнома ёзувининг "Белгилар учун" устунида кўрсатилади, далолатнома ёзувида ота-она ҳақидаги маълумотлар чизиб ташланмайди ва ҳеч қандай ўзгартиришлар киритилмайди.
Бундай ҳолларда оталик-оналик ҳуқуқларидан маҳрум қилинган шахсларга болаларининг туғилганлиги ҳақида такрорий гувоҳнома берилмайди.
Шу боис, ФҲДЁ бўлими суднинг қонуний кучга кирган ҳал қилув қарори асосида туғилганлик ҳақида далолатнома ёзувига оталик ҳуқуқидан маҳрум қилинганлик ҳақида маълумотни киритиш билан чекланади, ота тўғрисидаги маълумотлар ўзгаришсиз қолдирилади.
Саволларга Тўрткўл тумани ФҲДЁ бўлими мудираси З.Балтабаева жавоб берди.