Бердах Утеназаров,
Нукус шаҳри
Ўзбекистон Республикаси Меҳнат кодексининг 150-моддасига мувофиқ, ходимнинг аризасига биноан унга иш ҳақи сақланмаган ҳолда таътил берилиши мумкин, унинг муддати ходим билан иш берувчи ўртасидаги келишувга биноан белгиланади. Тегишинча, иш ҳақи сақланмаган ҳолда берилган таътилнинг минимал ёки максимал муддати бўлмайди. Шундай қилиб, иш ҳақи сақланмаган ҳолда бериладиган таътиллар муддати фақат меҳнат муносабатлари тарафлари ўртасидаги келишувга кўра ҳамда бундай таътил нима учун ходимга зарурлигидан келиб чиқиб белгиланади.
Иш берувчи ходимнинг розилигисиз ҳар қандай вазиятда ҳам уни иш ҳақи сақланмайдиган таътил олишга мажбур қилиши мумкин эмас. Ишлар ҳажми камайганда ходимни тўлиқсиз иш кунига ўтказиш масаласи қўйилиши мумкин. Лекин бунда ҳам ходимнинг розилиги талаб этилади.
Ўзбекистон Республикасининг меҳнат ҳақидаги қонунчилигида ходимдан иш ҳақи сақланмаган ҳолда таътилга чиқишни талаб қилиш учун асосли сабаб бўла оладиган вазиятлар назарда тутилмаган. Аммо бундай вазиятлар касаба уюшмаси ташкилоти ёки ходимларнинг бошқа вакиллик органи орқали иш берувчи билан ходимлар ўртасида тузилган жамоа шартномасида белгилаб қўйилиши мумкин. Жамоа шартномасида мажбурий талаб этиладиган узрли сабаблар рўйхати белгиланмаган бўлса, иш ҳақи сақпанмаган ҳолда таътил бериш масаласи меҳнат шартномаси тарафларининг келишуви бўйича ҳал этилади.
ЎзР МК 150-моддаси иккинчи қисмига мувофиқ, иш ҳақи сақланмаган ҳолда бериладиган таътил ҳақидаги шарт меҳнат шартномасида шартлашилган бўлиши мумкин. Шундай қилиб, иш берувчи ва ходим меҳнат шартномаси тузилаётганда ҳақ тўланмасдан бериладиган таътил ҳақидаги масалани келишиб олишлари мумкин.
Ходимни иш ҳақи сақланмаган ҳолда бериладиган таътилга чиқишга мажбур- лайдиган мансабдор шахснинг бундай хатти-ҳаракатлари Ўзбекистон Республикаси меҳнат ҳақидаги қонунчилигининг бузилиши деб эътироф этилади. Мансабдор шахс томонидан меҳнат ва меҳнатни муҳофаза қилиш тўғрисидаги қонун ҳужжатларининг бундай бузилиши Ўзбекистон Республикаси Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексининг 49-моддасига асосан энг кам иш ҳақининг икки бараваридан беш бараваригача миқдорда жарима солишга сабаб бўлади.
Иш ҳақи сақланмаган ҳолда бериладиган таътилни расмийлаштиришда меҳнат муносабатлари тарафлари шуни ҳисобга олишлари лозимки, ходимнинг ўз ҳисобидан таътилга кетиш истагини тасдиқловчи ҳужжат - фақат ходимнинг ёзма аризасидир. Амалиётда иш берувчи ходимнинг аризасига бундай таътил берилишига розилиги ёки уни рад этиши ҳақида ўз резолюциясини қўяди. Иш берувчи тегишли буйруқда берилаётган таътилнинг турини ва унинг муддатини кўрсатиши зарур. Иш берувчи ходимни унга иш ҳақи сақланмаган ҳолда таътил бериш ҳақидаги буйруқ билан имзо чектириб таништиради.
Саволларга Қорақалпоғистон Республикаси адлия вазирлиги
масъул ходими
А.Атажанов жавоб берди