Янгиликлар
15
Májbúriy miynet qadaǵan etiledi.
Májbúriy miynet qadaǵan etiledi.
Búgingi kúnde internet hám sociyal tarmaqlarda eń dodalawlarǵa sebep bolıp atırǵan temalardan bul álbette májburiy miynet bolıp tabıladı. Tuwrı, mámleketimizde buǵan baylanıslı, ásirese puqaralardı qosımsha basqa jumıslarǵa qosıw, “qálegen óz tilegi menen járdem” nıqabı astında májburiy túrde abadanlastırıw hám basqa sol sıyaqlı jumıslarǵa qosıw jumısları ele dawam jetip atırǵanı búgingi kúnde mámleketimiz basshısın da qáweterge salıp qoyıp atır.
Ǵárezsizliktiń dáslepki dáwirlerine názer salatuǵın bolsaq, Ózbekstan huqıqıy demokratiyalıq mámleket hám puqaralıq jámiyeti qurıwdı óz aldına maqset etip aldı. Soǵan sáykes óz nızamshılıǵın da adamgershilik, ádalat, milliy qádiriyatlar ruwxında qarar taptırıwǵa háreket etdi.
Atap aytqanda, 1995 jılda qabıl etilgen Miynet kodeksiniń 6 -statyasında barlıq puqaralar miynet huqıqların ıyelew hám olardan paydalanıwda teń múmkinshiliklerge iye ekenligi, jınısi, jası, , milleti, tili, sociyal kelip shıǵıwı, múlkshilik jaǵdayı hám hámel poziciyasi, dinge bolǵan múnasábeti, jámiyetlik birlespelerine tiyisliligi, sonıń menen birge xızmetkerlerdiń ıskerlik qábiletlerine hám olar miynetiniń nátiyjelerine baylanıslı bolmaǵan basqa táreplerine qaray miynetke tiyisli múnasábetler salasında hár qanday sheklewlerge yamasa jeńillikler belgilewge jol qoyılmawı jáne bular kemsitiw dep esaplanıwı belgilep qoyıldı.
Sonıń menen birge, kodeksning 7-statyasında májburiy miynet, yaǵnıy qandayda -bir jazanı qóllaw menen abay qılıw arqalı (sonday-aq miynet ıntızamın saqlaw quralı jolı menende) jumıs orınlawǵa májbúrlew qadaǵan etiliwi belgendi.
Májbúriy miynetke qarsı gúresiwde Ózbekstan hámme tarepinen tán alınǵan xalıq aralıq hújjetler normaların tán alıw hám milliy nızamushılıqqa sıńırıwge háreket etdi.
Atap aytqanda, 1997 jıl 30 avgustda Ózbekstan Respublikası Joqarı Jıynalısınıń “Zorlab isletiw yamasa májburiy miynet tuwrısında”ǵı hám de “Májbúriy miynetti tamamlaw tuwrısında”ǵı Konventsiyalarn ratifikatsiya qılıw tuwrısındaǵı qararları qabıllandı.
Atap ótiw kerek, ǵárezsizlik jıllarında Ózbekstan Xalıq aralıq Miynet shólkemine aǵza boldı hám bul shólkemdiń 14, atap aytqanda, 8 tiykarǵı konventsiyası, sonıń menen birge, balalar miyneti hám májbúriy miynetke qarsı gúresiwge tiyisli konventsiyalari ratifikatsiya etildi.
Respublikada XMT Konventsiyalarin turmısta qollanıw etiwge tiyisli milliy háreketler jobası qabıllandı, mazmunı hám mánisi XMT metodologiyasi boyınsha milliy miynet nızamshılıǵın hám miynet bazarın rawajlandırıwǵa, bántlikti, sociyal qáwipsizlikti hám xalıq penen baylanıslı támiyinlewge jóneltirilgen Múnásip miynet boyınsha mámleketlik joybar atqarılıp atır. Bul Shólkem ekspertleriniń tikkeley qatnasıwında awıl xojalıǵında balalar miyneti hám májburiy miynetten paydalanıw monıtoringi alıp barılmaqta.
Ózbekstan Respublikası Joqarı Jıynalısı Senatining “Ózbekstan Respublikası nızam hújjetlerine hám xalıq aralıq miynet standartlarına muwapıq puqaralardıń kepillik berilgen miynet huqıqların támiyinlewge tiyisli ilajlardı kúsheytiw tuwrısında” 2017 jıl 4 oktyabr degi SQ-231-III-san sheshimi menen balalar miyneti hám májburiy miynetten qandayda -bir formada paydalanıwdıń aldın alıw hám buǵan jol qoymaw boyınsha bul jóneliste kompleks shólkemlestirilgen-ámeliy ilajlardı ámelge asırıw názerde tutılǵan parlament qadaǵalawı institutı engizildi.
Usınıń menen birge, sońǵı payıtlarda orınlarda tálim, den sawlıqtı saqlaw tarawları hám basqa byudjet shólkemleri xızmetkerlerin aymaqlardı abadanlastırıw, sonıń menen birge, awıl xojalıǵı ndaǵı túrli jumıslarǵa májburiy tartıw formasında miynet nızamshılıǵı normaların buzıw menen baylanıslı ayırım jaǵdaylar júz beriwi, lawazımlı shaxslardıń xızmet poziciyasin keri maqsette paydalanıw, joqarıda belgilengen shaxslardı qorqıtıw, olarǵa salıstırǵanda qopal sózlerdi hám hátte, kúsh isletiw jaǵdayları da belgilengenligi, álbette bul boyınsha keskin sharalar qabıllaw zárúrshiligin keltirip shıǵardı.
Nátiyjede, bul sıyaqlı unamsız jaǵdaylarǵa jol qoymaw, mámleketlik shólkemleri jumısındaǵı sistemalı kemshiliklerdi saplastırıw, sonıń menen birge, Ózbekstan Respublikasında májburiy miynetke tartıw jaǵdayların tolıq toqtatıw maqsetinde 2018 jıl 10 may kúni Ministrler Mákemesiniń “Ózbekstan Respublikasında májbúriy miynetti toqtatıwǵa tiyisli qosımsha ilajlar tuwrısında”ǵı 349 -sanlı qararı qabıllandı.
Qarar menen Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi Baslıǵı, wálayatlar, Tashkent qalası, qalalar hám rayonlar hákimleri, mámleket hám xojalıq basqarıwshı shólkemleri basshıları puqaralardı, atap aytqanda, tálim, den sawlıqtı saqlaw mákemeleri, basqa byudjet shólkemleri xızmetkerleri, tálim mákemeleri oqıwshıları hám studentlerdi májburiy miynetke, sonday-aq rayon hám qalalar aymaqların abadanlastırıw hám de ko'klemzarlastırıw jumısları, máwsimiy awıl xojalıǵı jumısları, metall shıǵındıları hám makulatura jıynaw, sonıń menen birge, basqa túrdegi máwsimiy jumıslarǵa tartıw jaǵdaylarınıń aldın alıw hám buǵan shek qoyıwı, puqaralardı, atap aytqanda, tálim hám den sawlıqtı saqlaw tarawı, basqa byudjet shólkemleri xızmetkerlerin, studentler hám tálim mákemeleri oqıwshıların májbúriy jámiyetlik jumıslarına tikkeley tartqan lawazımlı shaxslarǵa qatań ıntızamiy sharalar kóriwi belgilendi.
Sonıń menen birge, qararda mámleket shólkemleri hám basqa shólkemler tárepinen óz tilegi menen járdemler tómendegi shártlerge qatań ámel etilgen halda, yaǵnıy putkil xalıq óz tilegi menen járdemin ótkeriw tuwrısında tek Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń tiyisli hújjeti yamasa Ózbekstan Respublikası Ministrler Mákemesiniń qararı ámeldegi bolǵanda hám de ol jaǵdayda qatnasatuǵın shaxslar miynet etetuǵın tiyisli shólkem aymaǵında miynetti qorǵaw hám qawipsizlik normalarına qatań ámel etilgen halda tek qálegen tárzde dúziliwi hám ótkeriliwi belgilep qoyıldı.
Qarardıń 34-bantine muwapıq, avtomobil' jolları, háreketleniw tig'iz bolǵan kósheler, suw ob'ektleri, qırǵaq bo'yi aymaqlar hám zonalar, qurılıs maydanları, jay hám imaratlar úshekleri, qáwipli islep shıǵarıw ob'ektleri, sonıń menen birge, insanlardıń turmısına yamasa sawlıgına qáwip tuwılıwı júzege keliwi múmkin bolǵan basqa orınlarda járdemler hám basqa jumıslardı islew qadaǵan etildi.
Áyne waqıtta, bul boyınsha ámelge asırılıp atırǵan reformalardı jáne de kúsheytiw, úlken nızamshılıq bazasın bekkemlew maqsetinde usı jıldıń 30 iyul' kúni húrmetli Prezidentimizning “Adam sawdasına hám májburiy miynetke qarsı gúresiw sistemasın jáne de jetilistiriwge tiyisli qosımsha ilajlar tuwrısında”gi PF-5775-sanlı pármanı qabıllandı.
Párman menen mámleketimizde dáslepki ret Adam sawdasına hám májburiy miynetke qarsı gúresiw milliy komissiyası shólkemlestirilip, Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵi Kengesi baslıǵı, wálayatlar, Tashkent qala, rayonlar (qalalar ) hákimleri juwapkershiligine adam sawdasına hám májburiy miynetke qarsı gúresiw boyınsha aymaqlıq komissiyalarǵa, basshılıq qılıw wazıypası júkletildi.
Sonıń menen birge, Pármange muwapıq, Adam sawdasına hám májburiy miynetke qarsı gúresiw boyınsha milliy bayanatshı institutı shólkemlestirildi jáne onıń funktsiyaları Milliy komissiya baslıǵı juwapkershiligine júklendi.
Joqarıdagilardan kórinip turıptı, olda, búgingi kúnde mámleketimizde miynet nızamlıǵın, ásirese xalıqtı májburiy miynetke tartıw boyınsha nızam hújjetlerin jáne de jetilistiriw boyınsha reformalar ámelge asırılıp, úlken nızamshılıq bazası jaratılıp atır.
Bozataw rayonı yuridikalıq
xızmet kórsetiw orayı bas yuriskonsultı T.Tańatarov.