Янгиликлар
24
Keleshekti korrupciyasız birgelikte qurayıq!!!
Házirgi dáwirde korrupciya kóplegen mámleketlerdiń ekonomikalıq hám siyasıy rawajlanıwına óziniń unamsız tásirin kórsetip kelmekte. Oǵan qarsı gúresiw yaki onıń aldın alıw turaqlı túrde ámelge asırılıwı zárúr bolǵan aktual wazıypalardan birine aylandı. Korrupciya jer júzlik kólemde sheshiliwi lazım bolǵan global mashqalalardıń birine aylandı desek qatelespegen bolamız. Usı illet hár qanday mámleket hám jámiyettiń siyasıy-ekonomikalıq hám sociyallıq rawajlanıwına salmaqlı dárejede unamsız tásir etip, insan xúkıq hám erkinlikleriniń ayaq astı bolıwına alıp keledi. Sol sebepli oǵan qarsı gúresiw yaki aldın alıw xalıq aralıq kólemde ámelge asırılıwı lazım bolıp hám ol jáhán siyasatınıń eń belgili máseleleri qatarınan orın alǵan. Bul illet demokratiya hám huqıq ústinligine zıyan jetkizedi, insan huqıqları buzılıwına alıp keledi, bazarlar iskerligine tosqınlıq etedi, adalardıń ómirine qáwip tuwdıratuǵın jınayatshılıq, terrorizm hám basqa hádiyseler tamır atıp, gúlleniwi ushın shárt-sharayıt jaratıp beredi.
Korrupciya úlken hám kishi, bay hám kámbaǵal bolıwına qaramastan barlıq mámleketlerde ushırasadı. Bul zıyanlı illetti joq etiw boyınsha pútkil dún'ya tárepinen bir qansha jumıslar alıp barılıp atırılǵan bolsa da bull illet elege shekem tolıq túrde saplastırılmay atır. Kópshilik jaǵdaylarda bul atama siyasıy elitadaǵı byurakratik apparatqa qarata qollanıladı. Korrupciya kóplegen mámleketlerdiń jınayıy hám hákimshilik nızamshılıǵı menen huqıqqa qarsı háreket sıpatında kórsetilip kelinedi. Korrupciyanıń tarıyxıy kelip shıǵıwın uyrenip shıqsaq.
Korrupciya (lat. Corrumpere-buzıw) sózi kópshilik jaǵdayda lawazımlı shaxslar tárepinen olarǵa berilgen lawazım sheńberinen hám huqıqlarınan ózleriniń jeke máplerin kelip shıqǵan halda nızamǵa hámde etikalıq normalarǵa qarsı paydalanıwın ańlatadı.
Korrupciyanıń tarıyxıy tamırı júda qádimgi dáwir, adamlardıń qáwim bolıp jasaytuǵın, sol qáwimde belgili orın tutıw ushın qáwim sárdarlarına sawǵalar beriw ádetinen kelip shıqǵan dep boljaw etiledi. Sol dáwirlerde bull jaǵday normal jaǵday sıpatında qaralǵan. Biraq keyin ala adamlardıń sana seziminiń rawajlanıwı hámde oy órisiniń ósiwi, sonday-aq mámleketlerdiń payda bolıwı hám sol mámleketlerdiń oraylasıwı nátiyjesinde korrupciya mámlekettiń rawajlanıwına úlken tosıq ekenligi ayqınlastı. Mámleketlerdiń rawajlanıwı nátiyjesinde nızamlar islep shıǵılıp, ózleriniń konstitutsiyalarınıń qabıl etiliwi menen korrupciyaǵa qarsı is-ilajlar kúsheydi.
Mámleketimizde de korrupciyaga qarsı ǵúresiw hám onıń aldın alıw maqsetinde bir qansha is-ilajlar alıp barılmaqta. Mısal etip aytqanda, 2017-jılı 3-yanvar kúni «Korrupciyaǵa qarsı gúresiw tuwrısında»ǵı Ózbekstan Respublikası Nızamı qabıl etilip, korrupciyaǵa qarsı gúresiwdiń xuqıqıy mexanizmi islep shıǵıldı. Bul nızamnıń qabıl etiliwiniń tıykarǵı maqseti korrupciyaǵa qarsı gúresiw hám onıń aldın alıw tarawındaǵı qatnasıqlardı tártipke salıwdan ibarat. Óz náwbetinde bul nızam puqaralarǵa korrupciya hám korrupciyaǵa baylanıslı nızam buzıwshılıqtıń ne ekenligi hám onıń unamsız tásiri qanday jaǵdayǵa alıp keletuǵınlıǵı xaqqında maǵlıwmat beredi.
Korrupciyaǵa qarsı gúresiwde xalqtıń xuqıqıy sanası hám huqıqıy mádeniyatın joqarılatıw, mámleket organları hám basqada shólkemler xızmetkerleriniń huqıqıy sawatqanlıǵın asırıw, bilimlendiriw oraylarında korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawındaǵı huqıqıy tálim-tárbiya máseleleri Nızamnıń 16,17,18-statiyalarında óz kórinisin tapqan. Óytkeni huqıqıy sana hám xuqıqıy mádeniyatı joqarı bolǵan hám huqıqıy tálim hám tárbiya tárepinen jetik bolǵan insanlar unamsız illetke jol qoymaydı. Bul Nızamnıń jáne bir ózine saylıǵı, Nızamnıń 5-babında korrupciyaǵa baylanıslı nızam buzıwshılıqlardı anıqlaw, olardı saplastırıw, qatań juwapkershiliktiń bar ekenligi názerde tutılǵan.
Qabıl etilgen Nızam mámleket hám jámiyet rawajlanıwına unamsız tásir etiwshi illetge qarsı gúresiwdiń mexanizmi sıpatında xızmet etedi. Solay eken juwmaqlap aytqanda, keleshekti korrupciyasız birgelikte qurıw hám bunıń ushın eń aldı menen ózimizdi ózimiz tárbiya qılıwımız, korrupciyanıń hár qanday kórinisin saplastırıw ushın birgelikte gúresiwimiz zárúr.
Bozataw rayonı Ádillik bóliminiń
Mámleketlik xızmetler orayı direktorı M.Xudaybergenov